In centrum, aan de zuidzijde van de kerk: Park van Brasschaat (170 hectare) met vijvers, fonteinen, aanplantingen, rozentuin, hertenpark, sportterreinen en bossen die zich uitstrekken tot aan het Peerdsbos. Hierin "Kasteel van Brasschaat" (heden hotel-restaurant) en zogenaamde "Hemelhoeve", café-melkerij met manege.

Historiek

De geschiedenis van het domein gaat terug op drie nederzettingen: "de Vagevuurhoeve" (later omgevormd tot school en vervangen door nieuwe bouw op de hoek van de Miksebaan en de Door Verstraetelei), "de Hemelhoeve" (vooraan in park, links van de grote dreef tussen kerk en sportstadion) en "de Helhoeve" (tussen kasteel en fonteinen). De "Helhoeve", reeds vermeld in 1602 en circa 1650 duidelijk gescheiden van de "Vagevuur-" en "Hemelhoeve", vormt de kern van het kasteel van Brasschaat. Respectievelijk in 1787 en 1821 werden de "Hemel-" en "Vagevuurhoeve" gevoegd bij het bezit van de eigenaars van de "Helhoeve". Laatstgenoemde werd in de 18de eeuw verbouwd tot een hof van plaisantie dat in 1864 bezit werd van graaf Auguste Reusens. Diens zoon laat in 1872 de Helhoeve slopen en een groots kasteel naar Frans model bouwen in een park met bosaanplantingen, dreven, grasvelden en een vijver; in het park kwamen eveneens een remise, een hovenierswoning, twee boswachterswoningen en twee monumentale hoofdingangen (aan de kerk en aan de inkom van het dorp) met bewaarde conciërgewoning.

Het kasteel werd een eerste maal vergroot in 1897 met twee dwarsvleugels, een tweede maal in 1909 met de bouw van de grote terrassen aan achterzijde en de trappen naar de vijver.

Het domein werd in 1865, 1883 en 1887 nog vergroot, onder meer met de zogenaamde "Bremdonkse heide" (zie Bredabaan nummer 93). In 1949 werden het kasteel en het domein aangekocht door de gemeente.

Beschrijving

Imposant U-vormig kasteel van twee bouwlagen (loodrecht op de Miksebaan) onder mansardedaken in eclectische stijl. Bak- en natuurstenen lijstgevels op arduinen plint, gemarkeerd door puilijst, kordons, doorlopende banden en panelen; rechthoekige vensters. Westelijke voorgevel gemarkeerd door risaliet van drie traveeën onder afgeknot schilddak met rechts hiervan ronde toren van drie geledingen met koepel. In risaliet, geblokte begane grond met brede puilijst waarop balkon met sierlijke smeedijzeren leuning tussen zware postamenten; dit balkon loopt op zuilen door over de rechter vleugel, laatstgenoemde met veranda op begane grond; brede steektrap. Linker hoektravee met polygonale toren van drie verdiepingen onder ingesnoerde spits (leien). Meest monumentale oostgevel met terrassen (1909) op twee niveaus naar Frans model, via brede steektrap uitgevend op waterpartij. Uitspringende zijvleugels (1897) waartussen balkon met balustrade op twee gekoppelde zuilen.

Ten noordwesten van het kasteel gelegen wagenhuis van negen traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (nokrichting parallel aan de Miksebaan, pannen), bakstenen lijstgevel met natuurstenen banden, geopend met rondboogpoorten, laatstgenoemde heden vervangen door moderne ramen, middentravee bekroond met driehoekig fronton. Vernieuwde noordgevel.

Aan de zuidwestzijde gelegen hovenierswoning: rechthoekig bakstenen gebouw in neoclassicistische stijl op een arduinen plint onder pannen zadeldak (nok parallel aan de straat); noordgevel van zeven traveeën, gekorniste kroonlijst op klossen, driehoekig omlopend boven middentravee, rechthoekige vensters. Derde en vijfde travee met rechthoekige deuren, bovenlichten met fraai smeedwerk, laatstgenoemde gedateerd 1907.

Verder in het kasteelpark van Brasschaat, de "Hemelhoeve" met manege. Grote hoeve met U-vormige inplanting van 1926. Hoofdgebouw met neoclassicistische inslag onder schilddak (nok parallel aan de Miksebaan, pannen), bakstenen gebouw van twee bouwlagen gemarkeerd door driehoekig fronton, rechthoekige muuropeningen. Loodrecht hierop bijbouwen onder zadeldaken (mechanische pannen).

In park, obelisk hier geplaatst in 1885 (zie inscriptie) en een zuil in 1841 (hoek Peerdsbosdreef), beide werden ingevoerd uit Italië door graaf Armand Reusens.