erfgoedobject

Ruïne van het Oude Laarhof

bouwkundig element
ID
11409
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11409

Juridische gevolgen

Beschrijving

Het "Hof van Delft" of "Laarkasteel", heden de Sint-Lucaskliniek is een kasteel in neo-Vlaamserenaissance-stijl, gebouwd in 1903 naar ontwerp van Hendrik en Leonard Blomme en gelegen op een lichte verhevenheid in een beboomd domein.

Historiek

Het Laerhof was mogelijk oorspronkelijk van voor 1520. Vanaf 1535 staat het vermeld als Speelhuysken. Vanaf 1715 staat het vermeld als 'speelhof, pachterhuizinge, stal, schuur, met wel geconditioneerde brouwerij, boomgaard, houtwassen, rontsom in zijn water en hofgrachten voor visserijen, winnende landen', op afzonderlijk perceel tegen de straat gelegen.

In 1733 werd het omschreven als 'eene huyse van plaisantie met een mooi gelegen hoeve, rontsomme in syne wateringhe met synen aengelegen landeryen...' De kaart van Ferarris uit 1777 toont een omgrachte gebouwengroep. Het kadaster toont dat de huidige ruïne de zuidwestelijke vleugel is van het hoofdgebouw, zoals dat reeds afgebeeld is op de oudste kadasterkaart uit 1849.

Van het oorspronkelijk omgrachte kasteel uit de zeventiende eeuw rest nog een ruïne, in de uiterste zuidwesthoek van het domein. In 1903 werd een nieuw kasteel opgericht, volgens oude foto's mogelijk ter vervanging van een negentiende-eeuws kasteel. Het circa 50 hectare groot domein werd in 1945 aangekocht door de N.V. Domein het Laar, die het domein in villapercelen verkavelde. Het kasteel zelf werd in 1946 ingericht als ziekenhuis met nieuwe vleugels naar ontwerp van Maurice De Meester, die in 1948 in gebruik werden genomen. Deze kliniek werd later verder uitgebreid met onder meer een psychiatrische vleugel omstreeks 1968. In 2011 werden alle latere vleugels rond het kasteel gesloopt.

Beschrijving

Het kasteel is een rechthoekige bakstenen constructie van twee bouwlagen onder leien schilddak met talrijke dakkapellen. Hoge natuurstenen plint met betraliede rechthoekige keldervensters. Verwerking van natuursteen voor speklagen, waterlijsten, hoekstenen, diamantkoppen, friezen en omlijstingen. Oosthoek met monumentale, ingebouwde vierkante toren van vier bouwlagen onder tentdak met lantaarn; uitkragende vierde bouwlaag met twee polygonale erkertorentjes en één hoektravee onder schoudergevel. Kleinere ingebouwde toren van vier bouwlagen onder tentdak aan noordwestgevel en ronde hoektoren onder peerspits op de westhoek. Voorts risalieten met schoudergevels (zuidoostelijke- en zuidwestelijke gevel) of geaccentueerd door dakvenster (zuidoostgevel). Rechthoekige vensters, waaronder kruis- en kloosterkozijnen. Korfboogdeur (zuidoostgevel) in rondboogportiek, geritmeerd door vlakke pilasters; attiek met balustrade. Onthaalruimte met neo-Lodewijk XVI-getint stucwerk en marmeren schouw met leeuwenkoppen en Ionische zuiltjes.

Ruïne van het oude Laarhof, gelegen op een smal, afzonderlijk perceel aan de straatkant voor de villa op nummer 90. Twee smalle vleugels van één travee en twee bouwlagen onder zadeldaken bedekt met Vlaamse pannen. In zuidgevel boven een blinde rondboognis moeilijk leesbaar jaartal 1602, volgens sommige auteurs 1802, verwijzend naar een herstelling. Deels bepleisterd bakstenen gebouw, gelegen aan een overblijfsel van de oorspronkelijke omgrachting. Sporen van zandstenen hoekblokken en muurbanden. Westgevel met schuine steunmuren. Meestal gedichte muuropeningen en enkele rechthoekige vensters met arduinen dorpels. Rechthoekige deur aan oostgevel in geriemde omlijsting. Steektrap. Oostvleugel met zonnewijzer.

Het kadaster toont dat de huidige ruïne de zuidwestelijke vleugel is van het oorspronkelijke hoofdgebouw, zoals dat reeds afgebeeld is op de oudste kadasterkaart uit 1849. De rechtse travee vormde het –wellicht torenvormige- uiteinde van het langgerekte hoofdgebouw en de linkse, lagere travee was een uitbouw overheen wat waarschijnlijk een gracht was. Het westelijk deel van de domeinomgrachting liep ver door in noordelijke richting. Deze gracht of beek werd een apart perceel in 1902, wat ook nog in het huidige kadasterplan zo is. De rondboognis onderaan in de linkse travee is waarschijnlijk een restant van de oorspronkelijke grachtoverwelving. Misschien kreeg het domein hier een overbrugging en/of een plaats voor watergebruik. Ook de ligging duidt hierop: de resterende ruïne was bij haar aanbouw centraal gelegen tussen het omgrachte domein, een hoeve die verpacht werd aan de familie Lathouwers (afgebrand in 1939) en de straat. De hardstenen plint, deurkader en toegangstrap zijn later toegevoegd. Het Laarhof werd tijdens de tweede wereldoorlog zwaar beschadigd. De restanten, behalve de huidige ruïne, werden in 1948 door dokter Dierckxsens, hoofdgeneesheer van de Sint-Lucaskliniek, afgebroken voor de bouw van zijn woning.

Ter hoogte van de voormalige hoeve Lathouwers (op het perceel links van het perceel in kwestie) zou nog een ijskelder aanwezig zijn.

  • Kadaster Antwerpen, Mutatieschetsen Antwerpen, Afdeling 3, 1853/23, 1867/6, 1948/17, 1948/17b, 1963/26.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 803 # 116.
  • BRESSELEERS F. 1965: De Nobele Donk, Ekeren, 78-81.
  • D’HOOGE W.: Historische notities, Huizen Ekeren: Het Laarhof, onuitgegeven tekst.
  • KEUKELINCK R. 1972: Ekeren in oude prentkaarten, Zaltbommel, 82.
  • VAN DEN WYNGAERT A. 2006: De familie Caïmo te Ekeren, Jaarboek Heemkring Ekeren, 41-42.
  • VAN DEN WYNGAERT A. 2007: Het Oude Laerhof te Ekeren, Jaarboek Heemkring Ekeren, 125-161.
  • VAN DEN WYNGAERT A. 2009: Het Oude Laerhof” te Ekeren. Aanvullende gegevens, Jaarboek Heemkring Ekeren, 149.
  • VENSTERMANS J. 1954: 1874-1954, Tachtig jaar beroepsorganisatie van het bouwbedrijf te Antwerpen, Antwerpen, zonder pagina.

Auteurs: Cappuyns, Toon; Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Het Laarkasteel of Hof van Delft werd in januari 2023 gesloopt.

  • BRAL S. 2023: Hof van Delft is niet meer: "Maar gelukkig kon torenspits nog gered worden", Het Laatste Nieuws, 19 januari 2023.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ruïne van het Oude Laarhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11409 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.