erfgoedobject

Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw met kerkhof

bouwkundig element
ID
13279
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/13279

Juridische gevolgen

Beschrijving

Omgeven door groen, aan de oostzijde kerkhof, aan zuidzijde Heilig Hartbeeld van 1924 opgevat als herdenkingsmonument voor de gesneuvelden.

Historiek

De oorspronkelijke kerk, daterend uit de tweede helft van de 14de eeuw en de eerste helft van de 17de eeuw en herhaaldelijk vergroot in de loop van de 19de eeuw, werd gesloopt in 1897; de huidige neogotische kerk werd in 1894-97 meer westwaarts opgericht naar ontwerp van architect Louis Gife. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de kerktoren tot tweemaal toe opgeblazen; herstellingswerken werden uitgevoerd in 1941-42 en 1949 en volgende.

Beschrijving

Basilikaal type bestaande uit driebeukig schip van zes traveeën, transept van twee traveeën en koor van twee traveeën met driezijdige sluiting; aangebouwde westtoren; noordelijke zijkapellen dito en in de kooroksels. Bakstenen gebouw met zandstenen speklagen op sokkel van arduin afgedekt met leien zadeldaken. Westtoren met drie registers onder ingesnoerde naaldspits geflankeerd door versneden steunberen er. Ten zuiden traptoren; korfboogdeur waarboven Onze-Lieve-Vrouwebeeldje en spitsboogvenster begrepen in omlopende geprofileerde omlijsting van zandsteen; bovenste register met spitse galmgaten. Zijmuren, per travee geritmeerd door versneden steunberen; spitsboogvensters in de zijbeuken en ronde in de middenbeuk, beide met maaswerk. Zijpuntgevels van transept en koorgevels met hoge spitsboogvensters. Alle vensters in eenvoudige bakstenen omlijsting.

Interieur

Bepleisterd en beschilderd; spitsbogenarcaden op zuilen met polygonale sokkel en dito, met loofwerk versierd kapiteel; verschillende colonnetten schragen het kruisribgewelf; in de zijbeuken, opvangende consoles tegen noordelijke en zuidelijke muren; bakstenen gewelfvulling.

Mobilar

Schilderijen uit 17de, 18de en 19de eeuw. Beelden uit de 17de en de 18de eeuw (hout en terracotta afkomstig van de voormalige Sint-Jacobskapel) en de 19de eeuw, gepolychromeerd, voornamelijk door J. Gerrits. Altaren uit het vierde kwart van de 19de eeuw - het hoogaltaar van 1897 door J. Gerrits, neogotische preekstoel van 1900 eveneens door J. Gerrits, biechtstoelen uit 17de, 18de en 19de eeuw; moderne glasramen in koor, transept en westgevel, onder andere naar ontwerp van M. Crespin (1950-55).

  • Provinciaal Archief Antwerpen, Kerken, Kalmthout, O.-L.-Vrouw -Centrum, dossiers 15, 16, 17, 25, 26, 27, 28.
  • LEURS ST. en TRALBAUT M. E., Ikonografie van de Onze-Lieve-Vrouwekerk te Kalmthout, in Calmpthouthania, jaargang XII, 1959-60, nummers 1, 2, 3, p. 7-58.

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n2 (Ho-Ra), Brussel - Gent.
Auteurs: Plomteux, Greet
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Kerkhof

Kerkhof met een opvallende calvarie en graftekens uit het interbellum en de naoorlogse periode.

Historiek

De kerk en het omringende vierkante kerkhof van Kalmthout waren volgens de laat-18de-eeuwse Ferrariskaart omwald en ten westen via een brug toegankelijk. Ten zuiden van de kerk staan enkele gebouwen, mogelijk de pastorie. Volgens de Atlas der Buurtwegen uit 1840 was de site naar het oosten vergroot en nog steeds omwald. In 1894 werd een nieuwe kerk opgetrokken ten westen van de oude kerk. Vermoedelijk is het huidige kerkhof een voortzetting van het oude kerkhof omheen de kerk.

Beschrijving

Een calvarie met levensgrote beelden van Christus, Maria en Johannes, geflankeerd door struiken in vormsnoei en knotbomen deelt het kerkhof op. Tussen het koor en de calvarie bleven een aantal graftekens uit het interbellum bewaard. Opmerkelijk is dat de vormgeving van een aantal graftekens terug gaat op de vooroorlogse graftekens met hun neoclassicistische en eclectische vormgeving, portieken, gebroken zuilen, kruisvormige stèles en combinaties van hardsteen en marmer. Tevens komen de typische hardstenen modernistische grafstenen voor, bestaande uit een stèle en zerk, eventueel met gestileerde bloemenversiering. Achterin en vooral voorbij de calvarie staan de naoorlogse graftekens opgesteld. Daar bleven zowel kruisen als modernistische graftekens in composietsteen, leisteen en graniet bewaard.

Het plaatsbezoek vond plaats in 2016.

  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/13279 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.