erfgoedobject

Kasteel van Dormaal en watermolen

bouwkundig element
ID
200273
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/200273

Juridische gevolgen

Beschrijving

Tijdens de 14e eeuw werd het kasteel in leen gehouden door de familie van Bindervelt. Het leen van Dormaal omvatte het kasteel met aanhorigheden, een leenhof en een cijnshof. Vermoedelijk was de oude burcht reeds in 1686 tot een ruïne herleid. In 1765-1768 werd een nieuw classicistisch kasteel gebouwd door de toenmalige eigenares burggravin.

Het huidige U-vormige complex, met kasteel en watermolen grenst aan de Molenbeek.

Kasteel

In het noordoostelijk georiënteerd woongedeelte, twee bouwfasen herkenbaar: een dubbelhuis uit het 3e kwart (1765-68?) en een breedhuis uit het laatste kwart van de 18e eeuw, beide in baksteen met kwartsieten plint en pannen zadeldak. Het dubbelhuis telt twee bouwlagen van vijf traveeën, verticaal geritmeerd door pilasters met Franse voegen. Risalietvormige middentravee bekroond met een driehoekig fronton met wapenschild.

Getoogde wit natuurstenen vensteromlijstingen met trapeziumvormige sluitsteen, met sporen van luiken op het gelijkvloers. Inkomdeur met fraai waaiervormig bovenlicht en balkonvenster gevat in een doorlopende omlijsting, onderbroken door een geprofileerde druiplijst. Dakvlak verlevendigd door twee originele en symmetrisch aangebrachte dakkapellen. In tegenstelling tot de voorgevel is de achtergevel symmetrisch en veel soberder uitgewerkt.

Alhoewel de voorgevel met zijn vlakke, rechthoekige vensteromlijstingen met sluitsteen een uitbreiding uit het laatste kwart van de 18e eeuw suggereert is deze vleugel met mank zadeldak vermoedelijk even oud als de linker woonhelft. De aanwezigheid van drie poortopeningen met natuurstenen stijlen en een bakstenen rondboog (waarvan twee momenteel dichtgemetseld) schijnt te verwijzen naar een vroeger koetshuis, dat nadien werd omgebouwd tot woonvleugel.

Haaks op dit woongedeelte en onderling verbonden door een merkwaardig, afgerond volume, bevindt zich een nog grotendeels bepleisterde dwarsschuur (noordwesten), in het dakvlak bij middel van donkere pannen 1728(9?) gedateerd.

Het binnenhof wordt langs de zuidwestzijde afgesloten door een momenteel vrijwel blinde éénlaagse langsvleugel met twee hoekpaviljoenen, vermoedelijk daterend uit de 19e eeuw. Deze vleugel met eveneens duidelijke sporen van bepleistering is langs de binnenkoer opengewerkt met een rechthoekige deur met regelmatige negblokomlijsting. Dichtgemetselde bakstenen rondboogopeningen verwijzen naar de vroegere functie als wagenhuis.

Slechts beperkt interieurbezoek mogelijk. De directe omgeving van het kasteel bestaat nog steeds grotendeels uit weiland, terwijl de voorzijde wordt ingenomen door een grasveld met bomen en struiken.

Watermolen

De aanwezige watermolen is reeds in de veertiende eeuw gekend als banmolen. In de 16de eeuw werd een smoutmolen (of oliemolen) toegevoegd. In 1642 vermelding van een wedemolen. In de 19de eeuw werd de molen vernieuwd en tot bovenslagmolen omgebouwd. In 1856 inrichting van een stokerij (suikerbieten) met stoommachine (nu verdwenen).

Watermolen, samen met molenaarswoning en molengebouw dat over de beek is gebouwd (verbindingsgedeelte over de beek van recentere datum, waarschijnlijk interbellum andere delen in hoofdzaak 19de-eeuws rond oudere kern). Dakspant typisch 19de-eeuws met ontdubbelde houten trekbalken en bout- en moerverbindingen met vierkante moeren. Opmerkelijke toegangspoort met natuurstenen omlijsting in achtergevel.

De bovenslagmolen bestaat uit een ijzeren, met klinknagels geassembleerd bovenslagrad (ongeveer een diameter 3,20 m) met lagering op houten "staketsel"; houten as; ijzeren maalgoot: voorzien van sluisdeur die vanuit maalruimte bediend wordt; sluiswerk in beton mij ijzeren lossluis met eenvoudige manuele bediening. De maalinrichting op het gelijkvloers is samengesteld uit een gietijzeren raderwerk verbonden aan 3 x 2 gekoppelde zuilen die meteen de zware maalvloer onderstutten; op de gietijzeren geprofileerde dwarsverbindingen draaien de onderijzers in regelbare taatspotten; 2 lantaarnwielen; houten, vierkante meelgoten met zakkenhouders; betonnen vloer.

Op de eerste zolder bevinden zich 2 koppels maalstenen (1 koppel kunststenen, 1 koppel natuurstenen) met houten uitrusting (onder andere steenkisten op ronde ringen); 1 houten galg; (houten) builmolen bevoorraad vanop zolder 2; ijzeren haverpletter; naaimachine voor het naaien van zakken "Singer" (met trapper); onderste gedeelte van houten jakobsladder.

Op de tweede zolder bevinden zich een houten graankuismachine; ophaalwerk met elektrische motor en ingebouwde reductiesysteem; oude houten luiwerk; buitenluiwerk met elektrische aandrijving.


Bron: Beschermingsdossier DB002003
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteel van Dormaal en watermolen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/200273 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.