erfgoedobject

Hebberechtsgodshuis en Kapelletje Schreiboom

bouwkundig element
ID
20655
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/20655

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalig "Hebberechtsgodshuis" en zogenaamd "Kapelletje Schreiboom", heden bejaardentehuis en klooster van de zusters der Kindsheid Jesu.

Historiek

Vermoedelijke stichting begin 13de eeuw door Sint-Pietersabdij, op wiens grondgebied het lag, nabij de Petercelle- of Kortrijksepoort. Vermelding van de naam "hospitalis Hecberti" in akte van 1269, later hoogstwaarschijnlijk geïdentificeerd met de familie Hebberecht en stichting toegeschreven aan Jan Hebberecht, vanwaar de gebruikelijke naam en vroegere straatnaam. Godshuis en kapel herhaaldelijk verbouwd. In de loop van de 17de eeuw gekend onder de naam "Kapelletje Schreiboom" na het overbrengen van een miraculeus beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Schreiboom zogenaamd Nood Gods, en de verschuiving van de volksdevotie van de oorspronkelijke kapel, gelokaliseerd bij het huidige Parkplein, naar de kapel van het godshuis. Etymologische verklaring van de naam: een lokaliteit bij driesprong met boom, in de volkssage geassocieerd met de boom nabij de galg van Sint-Pieters waaronder de familieleden van de veroordeelden kwamen schreien. Om zijn Mariadevotie en zogenaamd mirakelen druk bezochte bedevaartplaats, sinds de 18de eeuw voornamelijk voorzien van talrijke ex-voto's en offers aan Onze-Lieve-Vrouw, voornamelijk votiefschilderijen met kinderportretten.

Onder abt Seger van Sint-Pietersabdij in 1771, huidige gebouwen en erachter gelegen kapel opgetrokken naar ontwerp van J.B. Simoens. Tijdens Frans bewind onder beheer der Burgerlijke Godshuizen geplaatst, doch in 1869 terug onder kerkelijk gezag gesteld door toedoen van kanunnik De Decker en sindsdien bediend door de zusters van de Kindsheid Jezu. Grondige restauraties: kapel uitgebreid met voorplaats, geschilderd en voorzien van een nieuwe vloer en altaar. Een zeventigtal votiefschilderijen sieren de wanden van de kapel en godshuis.

Beschrijving

Kapel

Hoog oprijzend, sober, bakstenen gebouw aanleunend tegen de twee bouwlagen hoge straatvleugel en vanaf de straat slechts merkbaar door het slanke zeshoekig klokkentorentje onder hoge naaldspits. Eenbeukige kapel met ondiepe transepten en koor van twee traveeën respectievelijk verlicht door steekboogvormige en rondboogvormige vensters. Blinde achtergevel, uitziend op de Leie, met gedichte oculus en calvarie gedateerd 1789. Aanbouwen onder lessenaarsdak.

Interieur

Inwendig mooi classicistisch interieur, volledig gerestaureerd en kunstig herschilderd in 1871. Eenbeukig schip geleed door vlakke pilasters met verguld Ionisch kapiteel en verdiepte beschilderde schachten die halfronde gordelbogen ondersteunen. Kruising met afgeschuinde hoeken voorzien van rondboognissen met heiligenbeelden: Sint-Hubertus, Sint-Hiëronymus, Sint-Antonius en Sint-Bernardus. Koor van twee traveeën verlicht door rondboogvensters gescheiden door identieke rondboognis met miraculeus beeld van de Nood Gods (begin 15de eeuw?). De vermelde votiefschilderijen sieren voornamelijk de transeptarmen evenals andere votiefplaten.

Godshuis

Godshuis, heden bejaardengesticht, en klooster daterend van 1771. Vrij sobere bakstenen straatgevel van twintig traveeën met twee bouwlagen onder zadeldak (leien) met dakkapellen. Hardstenen plint. Sterk horizontaal gerichte lijstgevel enkel gemarkeerd door een drie traveeën breed centraal risaliet, geleed door geblokte kolossale pilasters die een hoofdgestel en driehoekig fronton met oculus in bloemenguirlandes ondersteunen; jaarankers "1771" onderaan. Licht getoogde vensters in vlakke zandstenen omlijsting met oren en vlakke sluitsteen. Bovenvensters met doorlopende dorpels. Eenvoudig hoofdgestel als gevelbekroning.

Zeventiende travee met rechthoekige arduinen deuromlijsting op neuten met brede vlakke sluitsteen en tekst "Nood zoekt troost". Bekronende druiplijst op uitgelengde consoles verbonden door guirlandes. Rondboognis onder gebogen druiplijst tussen vleugelstukken voorzien van gepolychromeerd beeld van de Christus Zaligmaker. Fraaie eikenhouten vleugeldeur met tussendorpel en waaiervormig bovenlicht geeft toegang tot de achterin gelegen kapel.

Verankerde, beschilderde achtergevels met gelijkaardige vensters. Interieur met gedrukte gewelven in gangen en kamers.

  • DAEM M. 1975: Votiefschilderijen en mirakelboek van het Kapelletje Schreiboom te Gent, Gent.
  • DE POTTER F. 1870: Hebberechtsgodshuis, gewoonlijk Schreiboom genaamd, Bijdragen tot de geschiedenis der stad Gent nummer II, Brussel, 1-31.
  • ELAUT L. 1976: Gentse ziekenhuizen, Gent, 39-40.
  • VAN LOKEREN L. 1870: Hospice Schreiboom, Messager des sciences historiques, Gent, 231 -235.

Bron: BOGAERT C., LANCLUS K. & VERBEECK M. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Gent, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 4nb Zuid-West, Brussel - Gent.
Auteurs: Linters, Adriaan; Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hebberechtsgodshuis en Kapelletje Schreiboom [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/20655 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.