erfgoedobject

Woning Verschooren en parfumerie Fraver

bouwkundig element
ID
212416
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/212416

Juridische gevolgen

Beschrijving

De familie Verschooren, eigenaar van het in 1947 opgerichte parfumeriebedrijf Fraver, engageert Braem in 1962 voor een meerledige opdracht. In eerste instantie wordt hem gevraagd een nieuwe fabriek en een aanpalende directeurswoning voor zoon Jozef Verschooren te ontwerpen in Kontich. Deze bedrijfssite moet de vroegere vestiging aan de VIIde Olympiadelaan op het Kiel in Antwerpen vervangen. Vervolgens krijgt hij van vader Frans Verschooren, de stichter van het bedrijf, opdracht voor het ontwerp van een nieuwe eigen woning in de wijk Oosterveld in Wilrijk. Voor de fabriek en de directeurswoning wordt eind augustus 1962 een bouwvergunning afgeleverd. De drie werven worden kort na elkaar in juli, augustus en oktober 1962 door dezelfde aannemer aangevat en in de loop van 1963 voltooid. Betwistingen in verband met de oplevering, de facturatie en de betaling vergen een gerechtelijke procedure, die aansleept tot 1966.

Het grondstuk voor de nieuwe bedrijfssite is gelegen aan de Keizershoek, dan nog een landelijke uithoek van Kontich op de grens met Aartselaar, vandaag deel van de industriezone Satenrozen langs de Expressweg N171. Braem ontwerpt de woning en de fabriek als een geheel van twee vrijstaande paviljoenen, die loodrecht ten opzichte van elkaar op een verspringende rooilijn worden ingeplant. Beide witgeschilderde volumes hebben een platte, orthogonale vorm, waarvan de breed overstekende dakrand het horizontale karakter versterkt. De woning vormt een gedeeltelijke toepassing van het Durox-bouwsysteem, waarvoor het contract met de aannemer slechts in een uitvoeringstijd van drie maanden voorziet. Braem ontwikkelt deze snelbouwmethode voor het Durox-huis, een geprefabriceerde modelwoning die in maart 1960 wordt ingehuldigd op de terreinen van het Nationaal Bouwcentrum in Antwerpen. Het constructieprincipe berust op een verregaande standaardisatie, die een uiterst snelle montage aan een lage kostprijs moet toelaten. In het prototype wordt zowel voor wanden, vloer als dak uitsluitend gebruikgemaakt van geprefabriceerde platen in cellenbeton met een standaardbreedte van 50 centimeter, geproduceerd door de Nederlandse firma Durox. De grote publieke belangstelling levert Braem een hele reeks potentiële opdrachten voor nieuwbouwwoningen op, waarin hij experimenteert met de diverse planopvattingen die het bouwsysteem toelaat. Voor de constructie van de woning Verschooren maakt hij enkel gebruik van Durox-platen voor de buiten- en binnenwanden. Die worden gecombineerd met ring- en dwarsbalken in gewapend beton, een fundering in betonblokken, een vloer in holle welfsels, schrijnwerk en een dakconstructie in hout.

De fabriek wordt op een soortgelijke manier opgetrokken, maar met gebruik van Ytong-blokken, eveneens een cellenbetonproduct, voor al het dragende metselwerk. Dit gebouw krijgt een zuiver utilitaire indeling, met een kantoor, een labo, ateliers en gescheiden opslagruimten voor grondstoffen, stock, glas en chemicaliën. Als uithangbord ontwerpt hij een hoge vrijstaande mast uit gestapelde flaconvormen, bekroond door het bedrijfslogo.

Het programma van de woning vereist een ruime woonkamer met eethoek bij de keuken, een slaapkamer voor de ouders, drie kinderkamers en een badkamer, een stook- en wasplaats en een inpandige garage. Wegens de ongunstige oriëntatie van de bouwplaats, met de tuin op het noorden, werkt hij aanvankelijk een plattegrond uit die het typeplan van het Durox-huis uitrekt tot een lange, smalle balk. De bedoeling is de leef- en slaapruimten maximaal op het zuiden te oriënteren en de noordzijde te reserveren voor de zuiver utilitaire functies. De L-vormige woonkamer neemt daarbij over de volledige diepte de westelijke helft van de woning in, met brede glaspartijen die zowel het ochtend-, middag- als avondlicht naar binnen halen. Nadelig aan dit schema is het ontbreken van privacy door de ligging aan de straat, en de lange gang die de woning in het midden opdeelt. Allicht om deze reden past Braem het ontwerp vervolgens aan tot een atriumwoning, een type dat hij hier voor het eerst toepast. Het rechthoekige volume van 19 bij 12 meter, breekt hij van binnenuit open door een ruim atrium beplant met een driestammige berk, dat het centrum van de woning van daglicht voorziet. Hieraan grenzen in L-vorm de woonkamer, met aansluitend de open keuken en naaikamer, en verder de hal en de ouderslaapkamer. Om van de drie kinderkamers ook één grote ruimte te kunnen maken, voorziet hij in schuifwanden. Vanwege het atrium werkt hij de buitengevels als een nagenoeg gesloten omhulsel uit, op het ingangsportaal, het grote zuidraam van de woonkamer en de vensters van de kinderkamers na. De architecturale vorm vloeit verder rechtstreeks voort uit het constructieprincipe. Het modulaire, verticale ritme wordt daarbij bepaald door de gestandaardiseerde wandplaten en het zwevende karakter door de zwarte, inspringende sokkel. Braem ontwerpt ook de beplanting van de tuin, met een natuurlijke, naar vorm en kleur gevarieerde compositie van bomen en bloeiende heesters. Rondom plant hij een rododendronhaag en een scherm van Italiaanse populier, achteraan in het midden van de compositie een linde en lijsterbes, op de flanken groepjes berk, zwarte els, azalea, gouden regen, krentenboompjes en een hemelboom.

  • Archives d'Architecture Moderne, Archief Renaat Braem, Dossiernummer 147.
  • Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed, Archief Renaat Braem, 402.
  • Gemeente Kontich, Archief Ruimtelijke Ordening, Bouwdossier 3139.

Bron: Braeken J. (ed.) 2010: Renaat Braem 1910-2001. Architect, Relicta Monografieën 6. Archeologie, Monumenten en Landschapsonderzoek in Vlaanderen, Brussel.
Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Woonhuis Lauwers

  • Is deel van
    Keizershoek


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Woning Verschooren en parfumerie Fraver [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/212416 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.