Historiek en context

Geheel van twee appartementsgebouwen in art-decostijl, gebouwd in opdracht van vader en zoon Séverin P. en François E. Amelinckx, naar ontwerpen door de architect Benoit J. Dupont uit 1933 en 1934. Séverin Amelinckx was importeur en groothandelaar in boter en eieren, François Amelinckx een beginnend bouwpromotor die met de "Résidence Generaal Leman" een van zijn vroege vastgoedprojecten realiseerde. In 1936 zou hij de Entreprises Générales François Amelinckx oprichten, een firma die zich toelegde op het flatgebouw en na de Tweede Wereldoorlog - naast Etrimo - uitgroeide tot een van de twee belangrijkste bouw- en vastgoedbedrijven in België. Als eerste werd in juni 1933 een bouwaanvraag ingediend voor het rechter appartementsgebouw (Generaal Lemanstraat 39), met zoon François Amelinckx als bouwheer. Onderdeel van deze bouwfase was een pakhuis voor de botergroothandel Amelinckx, dat over de volledige breedte van het perceel achter beide appartementsgebouwen zou doorlopen. In januari 1934 volgde de bouwaanvraag voor het linker appartementsgebouw (Generaal Lemanstraat 45), met vader Séverin Amelinckx als bouwheer.

Volgens de oorspronkelijke bouwplannen hadden beide gebouwen exact dezelfde plattegrond in spiegelbeeld, met telkens twee flats rug aan rug per verdieping. De bouwaanvraag voor het tweede gebouw werd echter teruggetrokken en in december 1934 in vereenvoudigde vorm opnieuw ingediend, met behoud van de gevelopstand, maar nu nog slechts één ruimere flat per verdieping. In 1939 diende Séverin Amelinckx een bouwaanvraag in voor nog een derde flatgebouw op het terrein tussen beide bestaande appartementsgebouwen, naar een ontwerp door de architect Marc Segers, een project dat uiteindelijk vanwege de nakende Tweede Wereldoorlog kwam te vervallen. Om het terrein na de Bevrijding te rentabiliseren, in afwachting dat betere economische tijden de bouw van het flatgebouw alsnog zouden toelaten, liet Séverin Amelinckx hier in 1946 een hangar optrekken naar een ontwerp door de architect Victor A.J. Verreydt, als uitbreiding van het bestaande boterpakhuis. Later omgevormd tot garagebedrijf met een nieuwe voorgevel, bleven deze hangars - twee eenbeukige hallen met een metalen dakspant, de nokrichting dwars op elkaar - tot vandaag bestaan (Generaal Lemanstraat 41-43).

Architect Benoit J. Dupont, wiens carrière omstreeks 1925 van start ging, legde zich in de jaren 1930 in het bijzonder toe op het flatgebouw van hogere standing. Op goed vijf jaar tijd realiseerde hij minstens een twaalftal van dergelijke hoogbouwcomplexen in Antwerpen, in een gematigd progressieve architectuur die het midden hield tussen art deco en modernisme. Tot de vroegste en interessantste voorbeelden behoren het tweelingcomplex "Résidence Generaal Leman" en de "Résidence Estoril", een hoekcomplex in de nabije Doornelei. Dupont overleed na drie jaar gevangenschap op 20 mei 1945 te Bützow (Mecklenburg), berucht als strafgevangenis en terechtstellingsplaats onder het Nazi-regime, bevrijd door het Rode Leger op 3 mei 1945.

Architectuur

Beide appartementsgebouwen tellen acht bouwlagen onder een plat dak, met een gevelbreedte van drie traveeën. Opgevat als een compositie in spiegelbeeld, vormen de gevelfronten volkomen symmetrische pendants, die het geplande maar nooit gerealiseerde derde flatgebouw moesten flankeren. Als parement is gebruik gemaakt van vermoedelijk gele Belvédère-baksteen met de typische Dudokvoeg – dieperliggende lintvoegen en platvolle stootvoegen, ruim verwerkt met witte natuursteen; de pui is met arduin bekleed. De klemtoon ligt telkens op de uiterste travee, die is uitgewerkt als een oplopende, rechthoekige erkerpartij, verticaal gemarkeerd door een centrale pilaster; de hoekpenant heeft een afgeschuind profiel met bloemornamenten boven- en onderaan. Bij de erkers sluiten per verdieping gesloten, afgeronde balkons aan met een buisleuning. Met uitzondering van de garagepoort is het houten schrijnwerk van deuren en vensters vernieuwd; het smeedijzer van bovenlichten en traliewerk is gedeeltelijk bewaard.

De plattegrond van het appartementsgebouw op nummer 39 biedt volgens de bouwplannen op de begane grond ruimte aan de vestibule met wachtkamer, de centrale traphal met personen- en goederenlift, en achteraan de kleedkamer en het kantoor van de botergroothandel. Deze lokalen worden over de volledige diepte van het gebouw geflankeerd door de inrijpoort naar het achterliggende pakhuis. De appartementen op de verdiepingen, één aan de straatzijde en één aan de achterzijde, bestaan uit een salon-eetkamer geflankeerd door de slaapkamer, verder de keuken en badkamer, en een gastenkamer. Daarbij mondt het salon van de achterste appartementen uit in een halfronde erker. In het minder diepe appartementsgebouw op nummer 45, wordt de begane grond behalve de vestibule en traphal met lift ingenomen door een handelsruimte met kantoor, magazijn, 'paskamer' en keuken, en de conciërgewoning. De suite van salon en eetkamer beslaat de straatzijde van de appartementen, met aansluitend de office en de keuken met terras, en in de achterbouw drie slaapkamers en de badkamer verbonden door een lange gang.

Het ontwerp uit 1939 voor het niet gerealiseerde derde flatgebouw dat eveneens acht bouwlagen telde, beantwoordde eveneens aan een symmetrische compositie met een centraal inkomportaal en driezijdige erkerpartijen in de zijtraveeën. De plattegrond voorzag twee appartementen met twee slaapkamers per verdieping, een kantoor, een garage, een conciërgewoning en kelders op de begane grond.