Twee appartementsgebouwen, tussen 1954 en 1959 gerealiseerd door de sociale huisvestingsmaatschappij Gentse Maatschappij voor Goedkope Woningen naar aanleiding van haar 50-jarig bestaan. Het ontwerp is van architect Jules Trenteseau.

Deze twee gebouwen vormen een poort naar de wijk Watersportbaan en tellen zes winkelwoonhuizen en 132 appartementen, in het grootste gebouw ontsloten met een triplexgalerij. Deze dient vooral een economische logica, eerder dan een sociale functie. De moderne betonnen draagstructuur van het gebouw wordt grotendeels verhuld door de vrij gesloten bakstenen gevel (weliswaar met contrasterende, transparante inkompartijen). Eerder speels is de betonnen luifel, het felle kleurgebruik in het interieur en de gevarieerde plaatsing van muuropeningen.

Bouwgeschiedenis en situering

In 1953 groeide bij de stedelijke sociale huisvestingsmaatschappij Gentse Maatschappij voor Goedkope Woningen (vanaf 1958 Gentse Maatschappij voor de Huisvesting) het idee om gronden van de stad aan de Bisschop Triestlaan aan te kopen voor de bouw van sociale hoogbouw, naar aanleiding van het 50-jarig bestaan van de maatschappij in 1954. De stad ging hier op in omdat dit aansloot bij haar plannen om hier een laan te realiseren naar de nog te ontwikkelen Neermeersen. Het stadsbestuur was bovendien sinds 1952 (met de aanstelling van de socialist Georges Nachez als schepen van Huisvesting) een actief voorstander van sociale hoogbouw. Ze bouwde midden jaren vijftig zelf een sociale hoogbouw aan de Emiel Moysonlaan en in 1954 herwerkte ze het amper vier jaar oude BPA 8 Neermeersen (dat voorzag in villa- en hoogbouw) tot één met uitsluitend hoogbouw. Door de verkoop van de grond aan de huisvestingsmaatschappij kon de stad (die zelf aandeelhouder was van deze huisvestingsmaatschappij) bovendien aanspraak maken op subsidies van de staat voor de aanleg van de infrastructuur in het kader van de Wet Brunfaut (1949).

Het ontwerp voor de Charles Andrieslaan van de Gentse architect Jules Trenteseau (die op hetzelfde moment de stedelijke sociale hoogbouw aan de Emiel Moysonlaan realiseerde) voorzag aanvankelijk twee hoogbouwappartementen en een derde, kleiner blok. Deze plannen stuitten op verzet van de Nationale Maatschappij voor Goedkope Woningen en Woonvertrekken (NMGWW) die vroeg om de bouw van het derde blok uit te stellen en om de twee andere blokken te beperken tot 80 appartementen (in plaats van 132) en vier bouwlagen (in plaats van acht), omwille van de integratie in de context. Toch werden de twee hoofdgebouwen vanaf 1955 gerealiseerd zoals Trenteseau ze ontworpen had (met inbegrip van de triplexgalerij in het hoofdgebouw, waartegen de NMGWW zich aanvankelijk ook had verzet). De plannen voor het derde, kleinere gebouw bleven wel onuitgevoerd. In 1957 vond de voorlopige oplevering plaats en in 1959 de eindoplevering.

Typering en beschrijving

Dit bouwkundig geheel vormt zowel geografisch, chronologisch als typologisch de overgang van het historische stadscentrum naar de achterliggende sociale woonwijk Watersportbaan die een vijftal jaar later werd gerealiseerd als een icoon van hoogbouw in het groen. In de Charles Andrieslaan werd nog gekozen voor een traditionele inplanting langs de straat maar de architectuur wijst reeds naar de toekomst (moderne hoogbouw). De twee gebouwen van acht bouwlagen zijn opgetrokken op een fundering en draagconstructie van betonpalen. Deze is hier en daar zichtbaar gehouden in de gevel maar wordt toch grotendeels verhuld achter een vrij gesloten parement van gele baksteen (rood in de onderste bouwlaag). De inkompartijen daarentegen zijn heel transparant gehouden, bij het hoofdgebouw met een expressieve luifel. De raamprofielen zijn in gewapend beton met metaal voor de opengaande delen.

Meest opvallend aan de planindeling is de triplexgalerij in het hoofdgebouw. Dit werd door de architect bepleit als een heel economisch systeem dat maximale ruimte vrijwaart voor woningen, en de mogelijkheid biedt om de leefruimtes van de appartementen aan beide gevels te oriënteren. Hij zou dit later ook toepassen voor de middelste van de drie torens aan het Rabot te Gent (1972-1974). De mogelijke sociale functie van dergelijke galerijen (als ontmoetingsruimte) lijkt minder te hebben meegespeeld gezien het smalle en gesloten karakter ervan, in vergelijking met bijvoorbeeld de triplexgalerijen in het sociale appartementsgebouw “Ieder Zijn Huis” in Evere van Willy Van der Meeren (1952-1962).

De twee gebouwen bevatten in totaal zes winkelwoonhuizen en 132 appartementen waarvan 24 met één slaapkamer, 71 met twee slaapkamers en 37 met drie slaapkamers (in totaal dertien verschillende types). De gemeenschappelijke voorzieningen bleven beperkt tot een ruimte om de was te drogen. Veel aandacht ging naar modern comfort (ingebouwd meubilair, badkamer met zitbad, koud en warm water, gas en vooral geluidsisolatie). Het typerend kleurgebruik van Trenteseau (fel groen, geel, blauw en rood) blijft bij deze blokken beperkt tot interieurelementen zoals de deuren. Opvallend zijn ook de expressieve klinken in expo-stijl. Het speels-ludieke van deze stijl is verder terug te vinden in de gevarieerde plaatsing van muuropeningen en claustrae.

De groenvoorziening bestat uit bomen (koningslinde, Japanse honingboom (treurvorm), Japanse notenboom, Italiaanse populier, taxus en boshulst) en heesterborders met rode siertrosbes, breedbladige kerslaurier, forsythia, hibiscus, mahoniestruik, dwergmispel, sneeuwbal, bruine kerspruim, kerriestruik, gewone hazelaar, cameliabladige bastaardhulst, gele kornoelje en Viburnum rhytidophyllum.

Evaluatie

De erfgoedwaarden van dit bouwkundig geheel zijn zowel architecturaal (moderne hoogbouw met triplexgalerij, oeuvre van Jules Trenteseau en expo-stijl) als historisch (50-jarig bestaan van de huisvestingsmaatschappij), technisch (betonnen draagstructuur) en stedenbouwkundig (overgang van de bestaande stedelijke bebouwing naar de hoogbouw van de wijk Watersportbaan). Verder heeft dit geheel een hoge zeldzaamheid (door de toepassing van een triplexgalerij), herkenbaarheid (eerder beperkte verbouwingen in tegenstelling tot gelijkaardige projecten aan de Emiel Moysonlaan en de Watersportbaan) en contextwaarde ("poort" tot Watersportbaan, één van de meest iconische naoorlogse modernistische hoogbouw parkwijken van Vlaanderen). Erfgoedelementen die deze waarden ondersteunen zijn de architecturale schaal en vorm, de gevelcompositie (muuropeningen), de planindeling (triplexgalerijen), de materialiteit en de interieurinrichting van de inkomhallen.