Historiek en context

Tearoom in beaux-artsstijl, naar een ontwerp door de architect Joseph Hertogs uit 1919. Opdrachtgever was Emile Lauwers, toenmalig uitbater van "Blumer", volgens het briefhoofd "patissier, glacier, confiseur, tearoom en restaurant". De gerenommeerde zaak, in 1809 opgericht door de Zwitserse banketbakker Andreas Tschander, was oorspronkelijk gevestigd in het pand "De Vier Heemskinderen" op de Grote Markt. De patisserie werd in 1860 overgenomen door zijn landgenoot Fridalinus (Frédéric) Blumer (°Pontresina, 1818), die sinds 1831 in Brussel gevestigd was. Vóór de bouw van de nieuwe tearoom op de Meir, was "Blumer" gevestigd aan de Schoenmarkt 15, een pand dat Lauwers in 1908 had laten verbouwen, maar tijdens de Eerste Wereldoorlog was vernield. De nieuwe tearoom omvatte een winkel met verbruikssalon-bodega op de begane grond, en een restaurant over drie niveaus verdeeld over de eerste en tweede verdieping. Daarboven voorzag het ontwerp drie verdiepingen met woon-, opslagruimte en een atelier, de bovenste twee opgevat als terugwijkende attiek deels onder een sheddak, met een lantaarntoren als bekroning. Daarvan werd slechts één verdieping uitgevoerd, de huidige vierde bouwlaag. In 1926 voegde Lauwers nog een kwartronde luifel uit smeedijzer, brons en glas toe aan het zijportaal van het restaurant, vervaardigd door de Etablissements Boin-Moyersoen uit Brussel. Eind 1939 verkreeg de familie Lauwers een bouwvergunning voor het verhogen van het pand, naar een ontwerp door de ingenieur-architect Léon De Vroey. Het project dat de volledige verbouwing inhield van de bovenste twee verdiepingen en de toevoeging van drie extra verdiepingen tot een wooncomplex met in totaal tien flats, vond vanwege de oorlogsdreiging echter geen doorgang. Na een lange traditie in de horeca, wordt het pand sinds 1990 ingenomen door handelszaken. Bij een recente renovatie werd het vroegere restaurantinterieur op de bovenverdiepingen gerevaloriseerd.

Ontstaan kort na de Eerste Wereldoorlog, behoort tearoom Blumer tot het late oeuvre van Joseph Hertogs. De ingehouden beaux-artsstijl die hij hier toepast, sluit nog aan bij zijn ontwerpen uit de jaren 1905-1915 met een vormentaal ontleend aan de Franse régence- en Lodewijk XVI-stijl. Begin jaren 1920 realiseerde de architect verderop aan de Meir de London County Westminster & Parr's Bank Limited, en later twee monumentale kantoorgebouwen voor de maritieme sector: de zetels van de rederijen Agence Maritime Internationale aan de Sint-Katelijnevest, en Armement Deppe aan het Verbindingsdok. In 1928 ging Hertogs ten slotte een associatie aan met de architect Gerard De Ridder, die het bureau ook na het overlijden van zijn vennoot nog enkele jaren in beider naam zou voortzetten. Hertogs geldt als een van de meest succesvolle architecten in Antwerpen, met een loopbaan in dienst van de mercantiele burgerij die bijna een halve eeuw omspant, en een vijfhonderdtal woningen en openbare gebouwen opleverde.

Architectuur

Met een gevelbreedte van drie traveeën, omvat het gebouw vier bouwlagen onder een plat dak. De lijstgevel onderscheidt zich door een parement uit witte natuursteen. Geleed door waterlijsten, beantwoordt de opstand aan een drieledig schema, opgebouwd uit de opengewerkte winkelpui en eerste verdieping, en de als oplopende, gevelbrede bow-window uitgewerkte twee bovenste verdiepingen. Oorspronkelijk bestond de door Ionische pilasters geflankeerde winkelpui uit een middenportaal tussen vitrines, en een zijportaal voor het restaurant, dat sinds 1926 werd gemarkeerd door een luifel. Een rechthoekig drielicht met afgeronde hoeken doorbreekt de eerste verdieping, gevat tussen pilasters met medaillons. Oplopende bow-windows met door pilasters geritmeerde vijflichten, achtereenvolgens rechthoekig met afgeronde hoeken en korfbogig, leggen de klemtoon op de twee bovenste verdiepingen. Ook deze zijn gevat tussen kolossale pilasters met chutes, en afgewerkt met een houten kroonlijst waarboven een attiekbalustrade. Het houten schrijnwerk en de smeedijzeren borstweringen van de bovenvensters zijn bewaard.

Het ontwerp voor de niet uitgevoerde topgeledingen van het gebouw, was sterk geïnspireerd op de Edwardian neobarokstijl die omstreeks 1900 tot ontwikkeling kwam in Engeland. De compositie onderscheidde zich door een pilastergeleding, een rondboogportiek met driehoekig pseudo-fronton bekroond door een wapenschild, entablementvensters waarboven ovale oculi, een attiekbalustrade en een vierkante lantaarntoren met polygonale helm als sluitstuk.

Volgens de bouwplannen bood "Blumer" op de begane grond ruimte aan de winkel, door niveauverschillen gescheiden van het verbruikssalon en de bodega achteraan, waarvan het sanitair zich in de kelder bevond. De eerste verdieping met entresol, en de tweede verdieping georganiseerd rond een monumentale, cirkelvormige vide met zuilengalerij en koepel, huisvestten het standingvolle restaurant, dat zich over drie niveaus uitstrekte, met de keuken en office achteraan. Het werd ontsloten door een bordestrap en lift vanuit de winkel, en beschikte over een aparte toegang aan de straat. Het interieur onderscheidde zich door een rijke aankleding met lambriseringen, wandbespanningen, trappen en stucplafonds in neorococo-, régence- en Lodewijk XVI-stijl. Het appartement op de derde verdieping bestond uit een centrale hal met haard, een suite van salon en eetkamer aan de straatzijde, slaap- en toiletkamers achteraan.