Koninklijke loge en resten bookmakerslokaal als enige overblijfselen van de hippodroom van Groenendaal, aangelegd op initiatief van koning Leopold II en ingehuldigd op 22 juli 1889.

Historiek

De paardenrenbaan van Groenendaal werd in 1888-1889 op initiatief van Leopold II aangelegd te midden van het Zoniënwoud naast de baan naar Waterloo en kreeg, in het kader van een vlotte ontsluiting, in 1892 een eigen spooraansluiting met het station van Groenendaal. Voor de realisatie van deze renbaan werden op het einde van 19de eeuw ongeveer 100 hectaren bos gerooid. Koning Leopold II had er een eigen loge die gelegen was tussen twee metalen tribunes voor het publiek. Het betrof een rechthoekig paviljoentje met sterk verhoogde begane grond, achteraan verhoogd tot toren met bekronend terras en omlopende balustrade; het lagere gedeelte vooraan werd geopend door hoge getoogde muuropeningen naar de renbaan toe en werd centraal bekroond door een decoratief uitgewerkt en sterk overkragend dakterras tussen twee lessenaarsdaken. De 'wedrennenplaats en wedrennengestoelte' werden samen met een reeks bijgebouwen kadastraal geregistreerd in 1891 in eigendom van de 'Domeinen van den Staat'.

Na de Eerste Wereldoorlog werd deze omgeving gebruikt voor de ontmanteling van wapens en munitie die in de Westhoek waren achtergebleven. Duitse krijgsgevangenen moesten ontmijnen onder toezicht van het Belgische leger. Bij een brand en de daaropvolgende ontploffingen van de munitie op 6 mei 1919 werden de tribunes en gebouwen van de hippodroom zwaar beschadigd. Na een nieuwe ontploffing in november werd het munitiedepot in 1920 trouwens volledig ontmanteld.

Twee jaar later was de renbaan hersteld en de tribunes waren heropgebouwd. De koninklijke loge voor Albert I werd pas in 1924 heropgebouwd. Het uitzicht week volledig af van de vooroorlogse tribune. Wanneer het huidige uitzicht tot stand kwam is niet echt duidelijk, hoewel de huidige loge in de literatuur wordt toegeschreven aan Albert I, zie ook monogram. Een foto, gepubliceerd in 'Patriote Illustré' van 11 mei 1924 toont echter een neoclassicistisch paviljoen op rechthoekige plattegrond onder plat dak. De gevels worden geopend door rondboogvormige muuropeningen; vooraan is er een verhoogd terras van waarop de rennen konden gevolgd worden. Mogelijk betrof dit het basisvolume dat later werd afgewerkt aangezien de tribune volgens M. Derom pas werd ingehuldigd in 1926.

Decennialang was deze hippodroom de trots van de Belgische paardensport, met de koninklijke loge als majestueus embleem. In de jaren 1980 gebeurden nog belangrijke vernieuwingen: zo werd in 1981 een nieuwe tribune gebouwd met een origineel betonnen luifelontwerp van ingenieur André Paduart, die werd aanzien als de belangrijkste constructeur van dunne betonschalen in België. Vanaf het einde van de jaren 1990 ging het echter bergafwaarts met de paardensport en in 2001 ging de renbaan failliet; op 16 juni 2001 werd de laatste paardenkoers gereden. Na de sluiting van de hippodroom gingen de verwaarloosde gebouwen, ook de tribune van de hand van Paduart, in 2012 tegen de vlakte. Enkel de koninklijke loge werd behouden, zij het in sterk vervallen toestand. In 2015-2016 werd de renovatie uitgevoerd op initiatief van NatuurInvest en het Agentschap voor Natuur en Bos. Het gebouw kreeg een multifunctionele invulling.

Koninklijke loge

De koninklijke loge in beaux-artsstijl, bestaat uit een rechthoekig basisvolume met sterk verhoogde begane grond onder plat dak, waarvan het centrale deel hoger is uitgewerkt door een koepelbekroning met aan de vier zijden een identiek uitgewerkt pseudo-rondboogfronton. Aan de westzijde, de zijde van de renbaan, is er een lager gedeelte met bekronend dakterras. Het geheel is opgetrokken uit baksteen in contrast met beraapte en beschilderde gedeelten.

Het basisvolume is aan de oostzijde aan weerszijden toegankelijk via een gebogen trap die samenkomt op een bordes afgezet met een balustrade met in het midden het Belgische wapenschild en bekronende siervazen op de hoeken. De hoger uitgewerkte, centrale inkompartij wordt geflankeerd door pilasters met verdiepte schacht en medaillons met festoenen ter ondersteuning van het gebogen pseudo-fronton. Dit laatste bestaat uit een geprofileerde kroonlijst met gestrekte uiteinden op klossen. De decoratief uitgewerkte sluitsteen draagt het koningsmonogram van Albert I en een kroon. De rechthoekige muuropeningen zijn gevat in een entablementomlijsting; het venster op de bovenverdieping wordt als het ware bekroond door de oculus van het pseudo-fronton; de oculus is eveneens gevat in een omlijsting onder druiplijst met gestrekte uiteinden, hogerop geaccentueerd door een sierlijst.

De zijtraveeën in de vorm van lijstgevels met klassiek hoofdgestel en bekronende attiek van het dakterras vertonen elk een blind rondboogvenster. Het uitzicht van de zijgevels sluit hierbij aan hoewel de vensters hier geopend zijn en niet blind.

Het lagere deel telt drie bij twee traveeën en wordt geritmeerd door pilasters die een gekornist hoofdgestel dragen. Tussen de pilasters zorgen grote rechthoekige vensters voor een maximaal uitzicht, aan de westzijde deurvensters die uitgeven op een gebogen terras met stenen balustrade.

Bookmakerspaviljoen

Van het vroegere bookmakerspaviljoen, gelegen ten noordoosten van de koninklijke loge, resten enkel de metalen dakstructuur met vorstkam gedragen door gietijzeren zuiltjes.