erfgoedobject

Magazijn Nieuwland

bouwkundig element
ID
305755
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305755
Dit erfgoedobject heeft geen erfgoedwaarde meer. De erfgoedwaarden waarom we het object opnamen in de inventaris, zijn niet meer aanwezig, bijvoorbeeld door verbouwing of sloop.

Beschrijving

Vroeg-modernistisch pakhuis op de hoek van de Lange en de Korte Brilstraat, gebouwd in opdracht van de Noord Natie, naar een ontwerp door de architect Alfons Francken uit 1921 (gevelsteen). Gesloopt in 1980 voor de aanleg van een parkeerterrein, waarop omstreeks 2010 een nieuwbouwflat is opgetrokken.

De Noord Natie, opvolger van de tot de 16de eeuw opklimmende Natie van Noord en Oost Werkers, werd notarieel bekrachtigd in 1856 en nam in 1865 de juridische vorm aan van een handelsvennootschap onder gemeenschappelijke naam. Deze vestigde zich in 1867 in een bestaand pand aan de Stadswaag, dat door Emile Vereecken aan de Korte Brilstraat werd uitgebreid met een paardenstal en pakhuis. Bij dit laatste sloot het "Magazijn Nieuwland" aan.

In Antwerpen actief als architect vanaf 1906, werd de loopbaan van Alfons Francken onderbroken door de Eerste Wereldoorlog, die hij als krijgsgevangene in Duitsland doormaakte. Met de hoogbouwflats "Cyclops", "Vulcan" en "Titan" ontworpen in hetzelfde jaar als het “Magazijn Nieuwland”, die tijdens de jaren 1920 in meerdere buitenlandse architectuurpublicaties werden opgenomen, verwierf Francken een internationale reputatie als vooraanstaand vertegenwoordiger van de Belgische avant-garde. Uit deze periode dateert ook zijn lidmaatschap van de Kring voor Moderne Kunst, en de oprichting van het architectuurtijdschrift Bouwkunde dat slechts een kortstondig bestaan kende. Met de woonblokken van de huisvestingsmaatschappij Onze Woning op het Stuivenbergplein en de Geelhandplaats, het vakbondsgebouw van de Algemeene Centrale van Bouw-, Ameublementwerkers en Gemengde Vakken in de Van Arteveldestraat, evolueerde de architect omstreeks 1930 naar het pragmatische modernisme dat zijn latere oeuvre zou kenmerken. Een wankele gezondheid dwong Francken zijn beroepsactiviteiten kort na de Tweede Wereldoorlog te beëindigen.

Imposant gebouw op een quasi rechthoekige plattegrond, integraal opgetrokken uit gewapend betonnen stapelhuis, met een structuur van het Hennebique-type. Deze telt zes beuken van vijf traveeën, op een regelmatig raster. Met een gevelbreedte van zes traveeën aan de Lange Brilstraat en drie traveeën aan de Korte Brilstraat (deels ingebouwd in een bestaand gebouw), omvat de constructie een kelder en vijf bouwlagen onder een plat dak. Het monolithische hoofdvolume van vijf traveeën, wordt zijde Korte Brilstraat geflankeerd door een lager volume van slechts drie/vier bouwlagen, gemarkeerd door een hoekpilaster en deels afgeschermd door een afgeschuinde gevelbeëindiging waarop het monogram "NN" van de Noord Natie. Geleed door de geblokte puilijst en de breed overstekende kroonlijst, zijn de traveeën gevat tussen kolossale penanten. Deze zijn boven de kroonlijst van het hoofdvolume doorgetrokken over de als attiek uitgewerkte topgeleding, en markeren het gebouw met een opvallende gevelbekroning. Twee rechthoekige stalpoorten alterneren met brede rechthoekige vensters op de begane grond. De hoge rechthoekige vensterpartijen van de bovenverdiepingen onderscheiden zich door een betonnen roedeverdeling in rastervorm. Monogram van Alfons Francken in de eerste travee: "AF. (in cirkel) Arch.".

Volgens de bouwplannen werd de volledige begane grond ingenomen door paardenstallen, opgedeeld in drie rijen van negen en één rij van zes boxen met ruif en drenk. De bovenverdiepingen bestonden uit opslagruimten, ontsloten door een trap en een open laadschacht met hijstoestel, geïntegreerd in het achter aanpalende bestaande pakhuis.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1921#11814.
  • MACLOT P. 2008: Focus op de Brilstraat: het verdwenen Magazijn Nieuwland herdacht, Infoblad Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek 2008.1, 9-15.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Magazijn Nieuwland [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/305755 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.