erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Jan Baptist

bouwkundig element
ID
3296
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/3296

Juridische gevolgen

Beschrijving

Georiënteerde pseudo-basiliek met classicistisch schip van 1754 en harmonische neoclassicistische uitbreidingen van 1857; eertijds omringd door een kerkhof, heden vervangen door aanplantingen met enkele behouden 18de- en 19de-eeuwse grafstenen.

HISTORIEK

Reeds in 1297 is er sprake van een kapel te Wiekevorst; deze was oorspronkelijk afhankelijk van de Sint-Gummarusparochie van Herenthout, zie gemeente-inleiding. Kapel vergroot in 1641 en verheven tot parochiekerk in 1642. Vervangen door een nieuwe kerk in 1754 -sommige bronnen vermelden 1757- die circa 100 jaar later opnieuw te klein was geworden. Het driebeukige kerkje met centraal daktorentje kreeg bijgevolg in 1857 een groter koor, een kruisbeuk en een nieuwe toren naar ontwerp van de provinciale architect Joseph Schadde. Het 18de-eeuwse interieur in rococostijl bleef behouden en zelfs verrijkt met lijstwerk, kransen en plaasteren ornamenten. In de jaren 1960 herstel van de toren naar ontwerp van de provinciale architect J. Van Loon, onder meer vervanging van de galmborden, leien bedaking en plankenvloeren.

BESCHRIJVING

De plattegrond ontvouwt een vierkant uitgebouwde westtoren, aansluitend een driebeukig schip van vier traveeën, een transept van één rechte travee met vlakke sluiting en een koor van twee rechte travee met halfronde blinde sluiting; aanleunende noordelijk gelegen kapel naar ontwerp van L. Blomme van 1890 en zuidelijk gelegen sacristie. Vrij sobere baksteenbouw onder leien zadeldaken. Vierkante westtoren van twee hoofdgeledingen onder ingesnoerde leien naaldspits; zowel stilistisch als qua materiaalgebruik duidelijk te onderscheiden van de rest van de kerk; opvallend zware hoeksteunberen voor de overigens rijzige toren met neogotische reminiscenties; markante muurbanden en friezen van gesinterde baksteen en eenvoudige rondbogige muuropeningen; gekoppelde galmgaten, gevat in een rondboognis. De westgevels van het schip werden gelijk met de toren vernieuwd en vertonen bijgevolg een gelijkaardig uitzicht. Schip geritmeerd door lisenen waartussen korfboogvensters met ijzeren harnas. Rondboogvensters, eveneens met ijzeren harnas, in transept en koor.

Interieur

Bepleisterd en beschilderd interieur: rondboogarcade op Dorische zuilen met polygonale natuurstenen sokkel; archivolten en zwikken met rocaille ornamenten. Gelijkaardige decoratie boven de vensters. Bepleisterde kruisribgewelven, waartussen gordelbogen met casementen op rocaille consoles. Gedenksteen met chronogram "eCCLesIaM VobIs ConDo (1857)/ J. Schadde" in noordelijke zijmuur.

Mobilair

Schilderij: De Lanssteek, altaardoek, 17de eeuw, toegeschreven aan Gaspar De Craeyer.

Beeldhouwwerk: Heilige Lucia van Syracuse, hout, eerste helft van de 17de eeuw; Christus (18de eeuw) aan het kruis (1967), eik; Johannes de Doper, gepolychromeerd terracotta, 19de eeuw.

Meubilair: barok hoofdaltaar, begin 18de eeuw, samen met de zijaltaren gemarmerd door Gaspar Truyts in 1766; Onze-Lieve-Vrouwe-altaar door Etienne Collin, 1758, met beeldhouwwerk van Petrus Verhulst en 18de-eeuws Mariabeeld; zijaltaar van Sint-Jan Baptist van de hand van de plaatselijke timmerman Martinus Heylen en beeldsnijwerk van Petrus Verhulst, 1758; eiken koorlambrisering, aan noordzijde met fijn uitgesneden loofwerk, derde kwart van de 17de eeuw, aan zuidzijde met panelen waartussen gedraaide zuiltjes, 20ste eeuw; eiken biechtstoelen, circa 1700; orgel gebouwd door de Herentalse orgelbouwer Frederick Jacobus Verbuecken, 1757; barokke orgelkast door Martinus Heylen; glasramen van 1857.

  • Provinciaal Archief Antwerpen, Kerken, plannen 26, Wiekevorst, dossier 5.
  • DIRIKEN P., Geogids Heist-op-den-Berg, s.l., 1994, p. 75-76.
  • "350 jaar Wiekevorst", Uitgave van Heemkring "Wiekevorst, Ons Dorp", s.l., 1992, p. 45-71.
  • JANSEN J. Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische Bedehuizen. Provincie Antwerpen. Kanton Heist-op-den-Berg, Brussel, 1973, p. 35-36.
  • MEUL V., Jozef Schadde (1818-1894). Provinciale architect van het arrondissement Mechelen van 1853 tot 1869, Licentiaatsthesis Katholieke Universiteit Leuven, 1992, p. 153-158.
  • WELTERS P., Beknopt overzicht van de kerken van Heist-op-den-Berg, Heist-op-den-Berg, 1992, p. 18-19.

Bron: KENNES H. & STEYAERT R. 1997: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kantons Duffel - Heist-op-den-Berg, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

In het interieur: witstenen plakkaat met opschrift, waarop drie foto's van gesneuvelden en bronzen decoratieve reliëfs werden aangebracht.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Jan Baptist [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/3296 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.