erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Martinus

bouwkundig element
ID
37432
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/37432

Juridische gevolgen

Beschrijving

De kerk heeft een merkwaardige, zeer hoge ligging. Van de romaanse kerk uit eind 11de, begin 12de eeuw resten de middenbeuk, de onderbouw van het transept, het romaans portaal in de noordelijke zijbeuk en mogelijk de silex-onderbouw van de toren; de oostzijde van het transept behield het profiel van de oorspronkelijke romaanse zijbeuk, waarin telkens een spaarveld met dubbele rondboog voorkomt; hetzelfde motief is terug te vinden in de noordgevel van de noordelijke transeptarm.

Toren uit de 13de eeuw (?), in 1792 verhoogd met baksteen en voorzien van de getoogde galmgaten. In de 15de eeuw wordt het romaans koor vervangen door het huidige, gotische koor. Tussen 1561 en 1569 wordt het transept verhoogd op de muren van de romaanse zijbeuken, en aan elke zijde van een puntgevel voorzien. In 1792 worden de zijbeuken verhoogd, zodat de romaanse bovenlichten gedeeltelijk verborgen worden.

Restauratie in 1870 onder leiding van L. Jaminé, waarbij de zijbeuken voorzien worden van rechthoekige, bakstenen vensters; de getoogde vensters in de zuidelijke zijbeuk dateren van na de Tweede Wereldoorlog. Bij deze restauratie wordt de kerk in neogotische stijl heringericht. Tweede restauratie vanaf 1902 onder leiding van M. Christiaens; uit deze periode dateert de neogotische beschildering van het pleisterwerk, die in 1951 verwijderd wordt. Laatste restauratiecampagne van 1984-1989 onder leiding van E. Martens, die vooral het bouwfysisch herstel beoogde; de aangepaste vensters der zijbeuken worden door rondboogvensters vervangen; inwendig worden de romaanse gedeelten van silex gekaleid.

De plattegrond beschrijft een driebeukig schip van vier traveeën met niet uitspringend transept van een travee, een koor met vijfzijdige sluiting en een voorstaande westtoren met aanleunende sacristie ten zuiden.

Gesloten, vierkante westtoren van silex, tufsteen en mergelsteen, voorzien van mergelstenen hoekblokken; ingesnoerd tentdak.

Het schip heeft een basilicale opstand. De resterende romaanse delen zijn van silex, de gotische gedeelten van mergelsteen. Zadeldaken (leien). Rondboogvormige bovenlichten en thans rondboogvormige vensters in het schip. Mergelstenen transept, met puntgevels van baksteen met mergelstenen speklagen; geprofileerde spitsboogvensters met laat-gotisch maaswerk; onder de kroonlijst een rondboogfries met driepasmotief. Mergelstenen koor met overhoeks geplaatste steunberen en spitsboogvensters met maaswerk.

De romaanse gedeelten in silex werden bij de laatste restauratie gekaleid, de gotische gedeelten zijn van mergelsteen. Scheiding tussen middenbeuk en zijbeuken door middel van een zware rondboogarcade op vierkante pijlers; vlakke, bepleisterde plafonds. Kruisribgewelven boven de gotische gedeelten, een straalgewelf boven het koor. De ribben worden gedragen door halfzuilen met bladkapiteel, die van het koor door consoles.

Mobilair: Apostelbalk, met geschilderde voorstelling van Christus en acht apostelen (15de eeuw); beeld van Christus aan het kruis, gepolychromeerd hout (eind 16de eeuw); beeld van Sint-Anna ten Drieën, ontkleurde (1955) notelaar (begin 16de eeuw); beeldengroep met Sint-Martinus en bedelaar, gepolychromeerd hout, volkskunst (begin 17de eeuw); kalkstenen beelden van vier evangelisten, Sint-Pieter en Sint-Paulus (19de eeuw).

Neogotische altaren, eik, (1870-1880); biechtstoel, neogotisch, eik (begin 19de eeuw); communiebank, eik (eind 18de eeuw); preekstoel, eik, gedateerd 1600.

Doopvont, hardsteen, Maasromaans (eind 12de eeuw).

  • DANIELS P. & PAQUAY J., Inventaire archéologique des objets existant dans les édifices publics. Canton de Tongres, I, Hasselt, 1914, p.9.
  • DARIS J., Notices historiques sur les églises du diocèse de Liège, XI, Luik, 1882, p.45-46.
  • GEUKENS B., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie Limburg. Kanton Tongeren, Brussel-St.-Truiden, 1976, p.70-72.
  • GYSELINCK J. & VANTHILLO C., De restauratie van de St.-Martinuskerk te Berg, (M & L 8, 1989, p.50-63).
  • PAQUAY J., Les paroisses de l'ancien concile de Tongres y compris les conciles de Hasselt et Villers-L'Evêque démembrés du même concile, (Bulletin de la Société d'Art et d'Histoire du diocèse de Liège, 18, 1909, p.58-62).
  • THYS C., Notice historique sur l'église de Berg, (Bulletin de la Société scientifique et littéraire du Limbourg, 9, 1868, p.23).
  • TIMMERS J.J.M., De kunst van het Maasland, Assen, 1971, p.59; 128.

Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van VANTHILLO C. 1990: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Riemst - Tongeren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Martinus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/37432 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.