Historiek

Eerste vermelding van een kerk te Veerle in het vierde kwart van de 13de eeuw, onder andere in 1289 en in 1295 bij de overdracht van Veerle aan de abdij van Averbode. Na brand in 1488 vanaf 1505 heropgebouwd met hergebruik van de materialen. Interieur vernieuwd in de 18de eeuw. Kerk door brand vernield in 1910. De optie om een grotere nieuwe kerk te bouwen werd geweigerd, de compromisoplossing omvatte het behoud van de toren en de heropbouw van het koor meer naar het oosten. Werken uitgevoerd in 1916-1921 naar ontwerp van J. Taeymans, toren naar ontwerp van dezelfde architect volledig hersteld in 1933. Recente restauratiewerken aan de toren in 1996-1997 naar ontwerp van Archiles architectenbureau en architect R. Verspreeuwen.

Beschrijving

Op een verhevenheid gelegen en georiënteerde driebeukige kruisbasiliek in neogotische en gotische stijl aansluitend bij de Kempische gotiek en de Demergotiek. Massieve westtoren van vijf geledingen, schip en zijbeuken van drie traveeën transept van één travee en koor van twee rechte traveeën met driezijdige sluiting, aanhorigheden ten noordoosten en ten zuidoosten.

Baksteenbouw met onderscheiden coloriet voor de gotische toren en het neogotisch schip; veelvuldig gebruik van ijzerzandsteen voor plint, speklagen, steigergaten, omlijstingen, koor en noordelijke transeptgevel; gebruik van witte steen voor kordons en neogotische venstertraceringen. Vierkante toren met overhoekse steunberen en polygonale zuidelijke traptoren. Korfboogdeur en spitsboogvenster in een doorlopende geprofileerde ijzerzandstenen omlijsting onder omlopende waterlijst van witte steen. Ritmerende steunberen, spitsboog- en korfboogvensters met (neo)gotische tracering onder meer visblaasmotief. Annexen met kloosterkozijnen onder boogveldjes met driepas.

Interieur

Bepleisterd en beschilderd interieur. Spitsbogen van ijzerzandsteen met tenietlopend profiel overgaand in dito zuilen met polygonale sokkel; kruisribgewelven van baksteen met bepleisterde ribben; koor met bepleisterd uitgewerkt straalgewelf.

Mobilair

Beeldhouwwerk: gerestaureerd, gepolychromeerd en verguld houten Onze-Lieve-Vrouwebeeld met Kind (14de eeuw), eiken Sint-Anna-ten-Drieën (15de- 16de eeuw), eiken Heilige Barbara (17de eeuw) en Jezus aan het kruis (18de eeuw) van beschilderd hout.

Meubilair: eenvoudig marmeren hoofdaltaar naar ontwerp van R. Lemaire. Marmeren communiebank en preekstoel door O. Sinia naar ontwerp van L. Viérin (circa 1951). Gedenkteken van de familie Zerezo de Tejada en arduinen doopvont door O. Sinia naar ontwerp van J. Viérin van 1941.

Ten zuidoosten van de kerk: eclectisch grafmonument met neobarokke inslag van beeldhouwer L. Mortelmans in 1888 opgericht voor de grafkelder (1868) van de familie Zerezo de Tejada. Imposant hardstenen monument met buste van baron Eugène (°1824- +1887), topvazen, driehoekige frontons en koepel met gouden sterren en kruis; ijzeren omheining.