Zogenaamd "Het Groot Goed", later "Huysmanshoeve", en thans Provinciaal domein De Huysmanhoeve met bezoekerscentrum. Poortgebouw en woonhuis zijn beschermd als monument, het erf met de dreef, omwalling, dienstgebouwen, en boomgaard zijn beschermd als dorpsgezicht bij MB van 06.05.1993.

Historiek

Geschiedenis opklimmend tot de 13de eeuw. Het gebied rond het latere Groot Goed was aanvankelijk woeste grond behorend tot het grafelijk domein, later zogenaamd Aalschoot. Dit uitgestrekte grafelijke bos bevatte het noordelijk deel van Eeklo, Kaprijke en delen van Lembeke en Oosteeklo. Reeds in de eerste helft van de 13de eeuw was het bos omgevormd tot heide. In 1241 verkochten gravin Johanna van Constantinopel en Thomas van Savoye woestinen gelegen te Aalschoot in Eeklo aan het Rijke Gashuis, of het gasthuis van Onze-Lieve-Vrouw ter Lazarie, in Gent. De hoeve, later bekend als het "Groot Goed" is als uitbatingscentrum gekend vanaf het midden van de 13de eeuw. Het oudst bewaarde pachtcontract dateert van juli 1411. Uit archiefdocumenten blijkt dat in 1547 een nieuw huis met schuur en wagenhuis gebouwd werd en het poortgebouw grondig hersteld werd. Eind van de 16de eeuw werd het goed tijdens de onlusten sterk beschadigd en door brand vernield. De heropbouw gebeurde in de periode 1609-1612. In het begin van de 17de eeuw werd het Rijke Gasthuis in Gent omgevormd tot benedictinessenklooster en de leprozerie in Gent in gebruik genomen voor de Arme scholen. In 1626 werd bij verkaveling tussen het Onze-Lieve-Vrouw ter Lazarie en het godshuis der Arme scholen in Gent, het Groot Goed toegewezen aan het godshuis der Arme scholen. De familie Huysman pacht het hof vanaf 1736 tot in de 20ste eeuw en geeft de hoeve haar tweede huisnaam. Eind 18de eeuw, tijdens de Franse bezetting en de secularisatie van de godshuizen komt het goed onder Burgerlijke Godshuizen in Gent, later gewijzigd tot Commissie van openbare onderstand en tenslotte in 1977 tot het OCMW. In 1991 werd de Provincie Oost-Vlaanderen eigenaar van de toegangsdreef, het poortgebouw, het woonhuis en een weide, in 2003 werd de eigendom uitgebreid met de overige percelen. De hoeve is nu herbestemd als bezoekerscentrum voor het Meetjesland.

Beschrijving

Rechthoekig omwald erf met toegangsdreef en poortgebouw ten zuiden. Binnen de omwalling gelegen hoeve met losse bestanddelen, ten zuiden woonhuis en poortgebouw, ten westen varkensstallen, wagenhuis en paardenstallen, ten noorden dwarsschuur, ten oosten oude en recentere koeienstallen, tegen de westelijke walgracht gelegen bakhuis.

Poortgebouw. Een eerste bakstenen poortdoorgang met een afzonderlijke inrit voor karren en één voor voetgangers werd opgetrokken in de 14de eeuw, heropgebouwd in de 15de eeuw, tijdens de onlusten eind 16de eeuw werd de ingangspoort totaal vernield, heropbouw in 1609-1612. Rechthoekig bakstenen gebouw van drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (pannen), opgetrokken van baksteen met lagen van Doornikse steen. Zuidgevel, gestut door twee steunberen, en voorzien van twee metselaarstekens op de bovenverdieping, boven de poortdoorgang. Centraal in de zuidgevel, korfboogvormige doorgang, oorspronkelijk rondboogvormig, zie nog zichtbare ontlastingsboog, geflankeerd ten westen door een smalle rondboogvormige doorgang voor voetgangers, en ten oosten door een rechthoekige onderkelderde woonruimte met een klein rechthoekig houten venster. Twee gedichte bovenvensters met zandstenen monelen en dorpels. De noordgevel uitziend op het erf bevat twee boogopeningen gescheiden door een zuil in Doornikse steen op hoge sokkel en met gotisch knoppenkapiteel en vierkante dekplaat, vermoedelijk hergebruikt. Boven de poortdoorgangen grotendeels gedichte vensters met verwerking van zandsteen. Ten oosten aangebouwde ronde traptoren, oorspronkelijk afgedekt met spitsdak, voorzien van getoogde deur en klein rechthoekig venster erboven. Westelijke zijpuntgevel geschraagd door twee steunberen, op de bovenverdieping, uitsprong van een toilet, rustend op zandstenen consoles. Oostelijke zijpuntgevel geschraagd door drie steunberen. Ter hoogte van de bovenverdieping, uitsprong van een schoorsteen rustend op consoles.

Binnenin woongedeelte. Kelder overkluisd met twee bakstenen kruisribgewelven. Op de begane grond kamer met troggewelf van schouw erboven. Bakstenen wenteltrap met zandstenen treden van Gobertange. Op bovenverdieping één kamer met tegen de oostelijke wand een grote schoorsteen met zandstenen wangen en houten schouwbalk, rechts van de schouw, een drielobbig spitsboognisje, links gedicht spitsboogvormige openingen of nis. In de westelijke muur gedichte deur van het toilet. Verdwenen balklaag met behouden moerbalk.

Ten zuiden op het omwalde erf, rechts naast het poortgebouw over de walgracht, boerenhuis van zes traveeën opgetrokken uit baksteen met schaarse verwerking van zandsteen en afgedekt door zadeldak met pannen met dakruitertje, vermoedelijk uit de 17de eeuw, recent gerestaureerd en herbestemd als bezoekerscentrum voor het Meetjesland. Links aanleunend bijgebouw met bakhuis. Witgekaleide gevels op gecementeerde en gepikte plint. Naar het erf (noorden) gerichte voorgevel. Dakoverstek rustend op uitgesneden houten consoles. In eerste twee traveeën beluikte houten kruiskozijnen met diefijzers van de voormalige "beste kamer". Daarnaast gereconstrueerd venster en rechthoekige deur van woonkamer. Rechts, hoger geplaatst gelijkaardig venster van opkamer boven kelder met keldervenster, beide met diefijzers. Gepleisterde gevelbanden ter hoogte der dorpels. In de westelijke zijgevel eveneens rechthoekig venster van opkamer en keldervenstertje, sporen van een gedicht venster en in de later toegevoegde achterbouw, deur naar keuken. Achtergevel met keuken onder mank dakschild en ten oosten twee vensters van opkamer en keldervenstertje.

Binnenshuis. Centrale woonkamer geflankeerd door onderkelderde opkamer rechts en de "beste kamer" en onderkelderde opkamer links. In het achterste woongedeelte, later toegevoegde keuken met vloer en wandbekleding in granito uit het interbellum aangebracht door S. Tondat. De kamers zijn nu gekalkt en bewaren de samengestelde balklaag met versierde moerbalken.Twee overwelfde kelders onder de westelijke opkamer, toegankelijk via twee deuren in de woonkamer, namelijk de broodkelder met een gemetste wastafel en de aardappelkelder, respectievelijk voorzien van een venstertje in de zijgevel en in de voorgevel, rode tegelvloeren.Trap van gesinterde bakstenen naar de opkamer ten westen. In de opkamer, tegelvloer van rode en zwarte tegels, Geverfde balklaag met moerbalk versierd met peerkraalmotief op uiteinde, schouw met bakstenen wangen, stookplaats met bakstenen in visgraatmotief en eiken schouwbalk tegen de westmuur, ingemaakt kastje in de zuidmuur, in de oostmuur twee vierkante venstertjes naar de centrale woonkamer.In de centrale woonkamer, zwarte tegelvloer, grote schouw met eiken zwartgeschilderde geprofileerde schouwbalk en bordenlijst, rug aan rug met de schouw van de "beste kamer", stookplaats bekleed met rode vloertegels en gesinterde baksteen, op de rechter zijkant met ingewerkt houten opbergkastje. Links van de schouw, naar de "beste kamer", rechts kelderluik met trap naar de opkamer; in de zuidmuur ingemaakte kast en deur naar keuken. Met peerkraal versierde moerbalk rustend op zandstenen console.In de "beste kamer", kleurrijke tegeltapijt van cementtegels, schouw met kaarsnis met keperboogje en eiken schouwbalk, in de zuidmuur, onder de alkoven van de opkamer, twee ingemaakte kastjes. Gelijkaardige balklaag en moerbalk als in de andere kamers. In de zuidelijke opkamer, rode tegelvloer, twee houten alkoven, en schouw, twee getraliede vensters met binnenluikjes; eronder bevond zich de overwelfde vleeskelder.

Ten oosten aan het huis aangebouwd bakhuis naar verluidt uit de 19de eeuw; zijgevel afgewerkt met muurvlechtingen.

Ten noorden op omwald erf, bakstenen dwarsschuur met dubbele dorsvloer, gedekt door een schilddak met pannen. Ten westen, voormalig maalderijtje. Typische laag bij de grond vertrekkende dakvorm met in de voorgevel twee in het dak verhoogde inrijpoorten.

Ten westen, tussen schuur en wagenhuis, voormalige paardenstal. Bakstenen gebouw van vijf traveeën en één bouwlaag onder pannen zadeldak. Een arduinen gedenksteen in de voorgevel vermeldt "Hospices de Gand 1851".

Ten noordwesten, naast poortgebouw, vroegere bakstenen varkensstal onder zadeldak (pannen), nu volledig gerenoveerd tot cafetaria van het bezoekerscentrum.

Bakhuis, ten westen van het erf, dicht tegen de walgracht, vermoedelijk uit de 18de eeuw. Bakstenen gebouw onder zadeldak gevat tussen zijpuntgevels afgewerkt met vlechtingen.

Wagenhuis van vijf traveeën onder vernieuwd zadeldak (pannen), aan voor- en achtergevel uitgebreid met afdaken op palen, aan de oostzijde van baksteen en aan de westzijde van beton. De zijpuntgevels zijn opgetrokken uit houten beplanking, eveneens vernieuwd bij de vernieuwing van het dak.