Historiek en context

Kantoorgebouw in beaux-artsstijl opgetrokken in opdracht van de bank Caisse Hypothécaire Anversoise, naar een ontwerp door de architect Max Winders uit 1929. Het vastgoedproject met winkels en huurkantoren paalde aan de hoofdzetel van de bank in de Huidevettersstraat. Het ontwerp kwam in twee versies tot stand, de eerste uit januari en de tweede uit augustus 1929, waarbij de oorspronkelijk hoger geplande pseudo-mansarde werd ingekort tot een attiek.

De bank Caisse Hypothécaire Anversoise werd op 27 augustus 1881 opgericht door een vennootschap van 73 vooral adellijke families, met een startkapitaal van 5 miljoen Belgische frank. Aanvankelijk gevestigd op de hoek van Leopoldplaats en Mechelsesteenweg, en vervolgens aan de Oudaan, bouwde de bank een nieuwe hoofdzetel in de Huidevettersstraat naar ontwerp van de architect Frans Van Dijk uit 1907. Eind 1913, kort na de voltooiing van dit complex, liet de bank een rij huizen slopen op de aanpalende percelen in de Jodenstraat, voor de bouw van een annex die in 1914-1915 tot stand kwam. Voor het ontwerp deed de bank voor het eerst beroep op Max Winders, die in 1929 opnieuw werd geëngageerd voor het kantoorgebouw op de Meir. De bank die tijdens het interbellum over een tweede maatschappelijke zetel beschikte in Brussel, een bijhuis in Luik en een kantorennetwerk over het gehele land, opereerde tijdens de naoorlogse periode onder de naan Anhyp (Antwerpse Hypotheekkas), werd in 1999 overgenomen door het Franse AXA, en versmolt in 2000 met de vroegere spaarkas Ippa tot AXA Bank Belgium.

Het kantoorgebouw van de Caisse Hypothécaire Anversoise behoort tot het rijpere werk van Max Winders, die tot 1907 voor zijn vader architect Jean-Jacques Winders had gewerkt en actief bleef tot 1960. Aan zijn schoonvader, de bankier Jean Baptiste Ferdinand Carlier, mede-eigenaar van de Banque d’Anvers en directeur bij de Nationale Bank, dankte de architect zijn introductie in het milieu van de haute finance. Zo ontwierp Winders vóór en na de Eerste Wereldoorlog talrijke bankgebouwen in Antwerpen, naast de filialen van de Nationale Bank in Sint-Niklaas en Leuven, het gereconstrueerde laatgotische “Tafelrond”. Op dit historische monument na bleef hij doorgaans trouw aan een monumentale beaux-artsstijl naar Frans model, in overeenstemming met het aura van traditie en solvabiliteit eigen aan de banksector. De belangrijkste realisaties uit zijn vroege periode vóór de Eerste Wereldoorlog zijn de diamantbeurs "Fortunia" op de hoek van de Pelikaanstraat en de Vestingstraat, de Banque de l'Union Anversoise op de Graanmarkt en de Banque Centrale Anversoise in de Lange Gasthuisstraat. Een opmerkelijke realisaties uit het interbellum, geïnspireerd op eigentijdse Parijse architectuurmodellen, is de Banque Hypothécaire et Immobilière d'Anvers uit 1924 aan de Maria-Theresialei.

Architectuur

Het imposante gebouw met een gevelbreedte van vijf traveeën, omvat zeven bouwlagen waarvan twee getrapt terugwijkende attiekverdiepingen, onder een plat dak. De statige lijstgevel onderscheidt zich door een parement uit witte natuursteen, met een ingehouden, aan de Lodewijk XVI-stijl ontleend decor. Geleed door zware kordons met tand- of eierlijst, beantwoordt de opstand aan de klassieke driedeling, opgebouwd uit de pui, de drie hoofdverdiepingen in kolossale orde, en de drieledige attiek. Axiaal-symmetrisch van opzet, wordt de middenas licht gemarkeerd door het omlijste rondboogportaal van de kantoren, in het gevelontwerp verrijkt door een sluitsteen, een entablement met consoles en siervazen, en lantaarns; smeedijzeren vleugeldeur met waaier, volgens het merkplaatje vervaardigd door het Atelier de Construction Pierre Meeuws uit Antwerpen. Het werd oorspronkelijk volgens spiegelbeeldschema geflankeerd door vandaag verbouwde, gekoppelde winkelpuien met zijportaal. De brede vensters van de drie hoofdverdiepingen zijn gevat in kolossale rondbogen met kwarthol geprofileerd beloop, panelen op de borstweringen en mascaronsleutels; in het gevelontwerp smeedijzeren leuningen. Geopend door rechthoekige tweelichten, onderscheidt de eerste attiekgeleding zich door stafwerk op de penanten, en een klassiek hoofdgestel met het opschrift “CAISSE HYPOTHECAIRE ANVERSOISE” in de fries en een kroonlijst op klossen. Voluten ritmeren de tweede attiekgeleding, eveneens geopend door rechthoekige tweelichten, die wordt afgeschermd door de attiekbalustrade met bewerkte topstukken op de postamenten. De entablementvensters van de derde attiekgeleding worden geflankeerd door hoge vuurvazen.

De plattegrond van begane grond en bovenverdiepingen wordt in de middenas over de volledige diepte van het gebouw opgedeeld door de vestibule, waarop centraal de traphal met liften aansluit, en die zich voor- en achteraan verbreed tot polygonale hal; vier lichthoven links er rechts van de vestibule verzekeren de lichtinval. Volgens de bouwaanvraag omvat de begane grond vier gelijke winkelpanden, met woonruimte op de entresol in de voorbouw, een conciërgeloge en een viertal kantoorsuites van verschillende omvang in de achterbouw. De eerste tot en met de vijfde verdieping hebben een identieke indeling, samengesteld uit een achttal kantoorsuites, uitgerust met een portiersloge en sanitair. De zesde verdieping is opgedeeld in kantoorsuites vooraan en archiefruimten achteraan. Het souterrain biedt ruimte aan de conciërgewoning, een fietsenstalling, brandkoffers, kelders en het sanitair van de achterliggende hoofdzetel van de bank.