Historiek

Hoeve "Hof Den Leeuw", een hoeve met prachtig uitgewerkte, gedateerde zijpuntgevel van het 17de-eeuwse boerenwoning. De geschiedenis van de hoeve gaat veel verder terug dan de 17de eeuw: "Leeuwenhof" is volgens de literatuur één van de oudste toponiemen van Nieuwmunster. In de artikels wordt bij deze bewering geen verdere uitleg of verwijzing naar archivalische bronnen gegeven. Het goed behoorde toe aan het kapittel van Sint-Donaas in Brugge. Een 14de-eeuws cartularium met de buitengoederen van Sint-Donaas vermeldt de hoeve echter niet. Op de kaart van Pourbus (1571) wordt de hoeve weergegeven als bestaande uit vier losse bestanddelen, waarvan drie in U-vorm geplaatst; er is geen omwalling getekend.

De weergave op de Ferrariskaart (1770-1778) sluit meer aan bij de huidige toestand van de hoeve: het 17de-eeuwse boerenwoning wordt aangeduid, met ten noorden daarvan een bakhuis en ten zuiden een schuur (met stallen) aangeduid, op een vierkant omwald erf met aan de zuidkant de erftoegang. Opvallend is de eveneens omwalde grote moestuin ten noorden van het erf. De hoeve wordt op deze kaart niet met een naam aangeduid. Een kaart van 1805 toont grosso modo dezelfde situatie: gedeeltelijk omwalde hoeve met toegang in het zuiden, bestaande uit twee haaks op elkaar gesitueerde hoofdvolumes (boerenwoning en stal) en een klein complex bakhuis ten noorden daarvan, beschreven als "hofstede, gars en hoveniershof". De Atlas der Buurtwegen (circa 1845) heeft als enige wijziging de gedempte walgrachten. In het derde kwart van de 19de eeuw wordt ten noorden van de boerenwoning, ter hoogte van de moestuin (zie Ferrariskaart) een derde gebouw opgericht, een nieuwe schuur. Afgaande op de kleur van de baksteen en de gebruikte versieringen, wordt tegelijkertijd wellicht een uitbreiding van de bestaande schuur gebouwd, naar het noorden toe. In 1913 duidt een mutatie de heropbouw van het bakhuis tot een rechthoekig volume aan. Midden 20ste eeuw wordt het schuur/stalgedeelte aan de westkant en de 19de-eeuwse schuur aan de noordkant uitgebreid (1950 en 1951). In 1963 wordt de boerenwoning aan de westkant met een belangrijk volume verlengd, in 1985 vindt een uitbreiding aan de noordkant (achtergevel) plaats. In de jaren 1990 worden vergrotingen van de beide schuren uitgevoerd. In 1998 tenslotte wordt een bijkomende loods ten noorden van de bestaande 19de-eeuwse schuur gebouwd.

Beschrijving

"Hof Den Leeuw" is een hoeve met losse bestanddelen, zijnde boerenwoning, bakhuis, schuur met geïncorporeerde stal en schuur, geschikt op een deels verhard erf dat aan de Leeuwenstraat grenst. De hoeve valt op door de prachtig uitgewerkte zijpuntgevel aan de straat van de 17de-eeuwse boerenwoning. Deze 17de-eeuws boerenwoning met geïncorporeerde stallen staat haaks op de straat. Het gaat om een witgekalkt langgeveltype met gepekte plint onder pannen zadeldak (Vlaamse pannen, nok loodrecht op straat). Het oorspronkelijke gedeelte behelst een stalgedeelte ten westen + woongedeelte van vijf traveeën + drie opkamertraveeën. De opkamer is gevat onder een zadeldak met hogere nok, wat een typisch kenmerk is van de streek. De zijpuntgevel van deze opkamer is van een uitzonderlijke esthetiek en bevat de bouwdatum "1627". Deze datum is met rode baksteen in een oorspronkelijk gele bakstenen gevel (nu witgekalkt) weergegeven. De puntgevel met schouderstukken komt boven het dak uit (aandak) en is voorzien van muurvlechtingen. Centraal in de gevel een segmentbogig zoldervenster, gevat in een rondbogig veld, waarvan het boogveld met een zorgvuldig uitgewerkte coquille is versierd. Daaronder, een dichtgemaakte vensteropening, rechthoekig in een tudorbogig veld. Beide muuropeningen hebben een bakstenen afzaat en zijn gevat tussen twee bakstenen, versneden steunberen. Lijstgevels met licht getoogde vensteropeningen, vernieuwd schrijnwerk, achtergevel aangepast en aangevuld met bijgebouwen. Indeling gewijzigd in functie van modernisering en inrichting als woonruimte met slaapkamers, wat ook de doorbreking van het dak met veluxramen verklaart. Onder de opkamer, een kelder met troggewelven. Stalgedeelte met rechthoekige muuropeningen en twee laadvensters.

Ten noorden van de boerenwoning, bakstenen bakhuis gebouwd in 1913, gevat onder pannen zadeldak (Vlaamse pannen, nok evenwijdig aan huis).

Ten zuiden van de boerenwoning, haaks daarop, de schuur met geïncorporeerde stallen, al aangeduid op de kaart van Ferraris (1770-1778), dus wellicht minimaal 18de-eeuws. Anno 2002 volledig in gebruik als stal; de westelijke zijmuur is verwijderd om één geheel te vormen met het aangebouwde recente gedeelte. Bakstenen gebouw met witgekalkte muren op gepekte plint, gevat onder pannen zadeldak. Kleine rechthoekige vensteropeningen en twee korfbogige poorten. Het zuidelijke gedeelte is gestut door zware steunberen; de witgekalkte zijpuntgevel bevat vier steunberen en opvallende versieringen centraal op de gevel: cirkel, vierkant en UR-boog onder elkaar, wat symbolen zijn voor respectievelijk de zon, de aarde en de harmonie. Deze symbolen zijn overgenomen op de noordelijke zijpuntgevel (vermoedelijk van jongere datum, zie iets lagere nok zadeldak) en op de oostelijke zijpuntgevel van de tweede schuur ten noorden van het erf. Vijf gebintes, met gebeitelde telmerken.

De schuur ten noorden van het erf is opgetrokken in het derde kwart van de 19de eeuw. Hoge langsschuur in gele baksteenbouw onder pannen zadeldak (mechanische pannen, nok evenwijdig aan straat). De zijpuntgevel aan de straat (oost) is voorzien van de symbolen voor de zon, de aarde en de harmonie (cirkel, vierkant en UR-boog) naar analogie met de oudere stal/schuurvleugel. Onder deze symbolen, een rondbogige laaddeur en een korfbogige poort.

Deze vier oudere, 17de-, 18de- en 19de-eeuwse gebouwen zijn aangevuld en deels aaneengebouwd door bakstenen bedrijfsgebouwen in de tweede helft van de 20ste eeuw. Ondanks deze aanvullingen blijft het karakter van de gebouwen bewaard, voornamelijk omdat het voorerf aan de straatkant gevrijwaard is van moderne bebouwing.