Historiek en context

Politiecommissariaat in neo-Vlaamserenaissance-stijl op de hoek van Sint-Jobstraat en Biekorfstraat, gebouwd door de Stad Antwerpen, naar een ontwerp van architect Michel De Braey uit 1898. De werken werden bij openbare aanbesteding op 1 maart 1902 toegewezen aan de aannemer Frans Fierens, voor een bedrag van 57.995 Belgische frank. Het gebouw was in maart 1903 voltooid, en behield zijn oorspronkelijke functie tot in 1971. Vandaag is hier een huisartsenpraktijk gevestigd.

Het politiecommissariaat van de 10^de Wijk behoort tot het vroege oeuvre van Michel De Braey, die eveneens in 1898 voor de Stad Antwerpen het kantoorgebouw “'t Visschers Huizeken” ontwierp in de nieuw aangelegde Leysstraat. Gestart in 1887, paste de architect in de beginjaren van zijn loopbaan zowel het conventionele neoclassicisme als de pittoreske neo-Vlaamserenaissance toe. De architect maakte omstreeks de eeuwwisseling naam met prestigieuze hotels in diverse neostijlen of landhuizen in cottagestijl, waarvan het "Pharazijnshof" uit 1893 te Kapellen als voorloper geldt. Tot de belangrijkste werken uit de rijpe fase van zijn loopbaan behoren de neogotische Saint Boniface Anglican Church in de Grétrystraat en het in neorenaissancestijl ontworpen Gemeentehuis van Wijnegem. Na de Eerste Wereldoorlog was de architect nog een vijftal jaar geassocieerd met zijn zoon Jan, alvorens omstreeks 1925 een punt achter zijn carrière te zetten.

Architectuur

Het hoekgebouw bestaat uit een hoofdvolume met een gevelbreedte van drie bij twee traveeën, twee bouwlagen hoog onder een afgesnuit zadeldak (nok parallel aan de Sint-Jobstraat, leien) met dakkapellen. Opgevat als torenvolume heeft de laatste travee een extra derde bouwlaag onder een tentdak (leien) met smeedijzeren topstuk. Hierbij leunt het inkompaviljoen aan, van twee traveeën en één bouwlaag, oorspronkelijk onder een zadeldak (nok parallel aan de Biekorfstraat, leien) met dakkapellen (verwijderd). De opstanden hebben een parement uit rood baksteenmetselwerk in kruisverband, oorspronkelijk met knipvoegen. Blauwe hardsteen en roze breuksteen (grès Ben-Ahin) zijn gebruikt voor de geprofileerde plint met keldermonden, en witte natuursteen (Euville) voor speklagen, waterlijsten, hoekkettingen, kozijnen, dekstenen, de erker, de grote dakkapel en het inkomportaal.

Horizontaal geleed door waterlijsten, beantwoordt de compositie aan een asymmetrisch opzet, versterkt door een plastisch reliëf met sterke accenten. De klemtoon ligt op de als risaliet behandelde hoekpartij, waarvan de tuitgevel met schouderstukken wordt bekroond door een schoorsteen met sieranker. De overhoeks geplaatste, rechthoekige erker steunt op dubbele console en een halfzuil, en heeft een opengewerkte balustrade met postamenten en siersmeedwerk als bekroning. Het aansluitende torenvolume met een overkragende topgeleding, wordt bekroond door een grote dakkapel met oculus, voluutvormige klauwstukken en een driehoekig fronton met halfrond topstuk. In de laatste travee markeert een rondboogportaal met geprofileerde archivolt het inkompaviljoen, bekroond door een cartouche met opschrift “POLITIE BUREEL” en het stadswapen van Antwerpen. Verder is de opstand opgebouwd uit registers van kruiskozijnen – dubbel in de eerste en laatste travee van het hoofdvolume - met negblokken en op de verdieping doorgetrokken lekdrempels. Rechthoekige inkomdeur met gedeeld bovenlicht waarboven een kloosterkozijn in de tweede travee, rechthoekig venster in de geveltop van de derde travee, en vierlicht in de topgeleding van het torenvolume. Een overkragende, blinde attiek op korbelen, met postamenten, diamantkoppen in de casementen en een houten kroonlijst, vormt de gevelbeëinding van zowel het hoofdvolume als het inkompaviljoen. De houten inkomdeur met paneelwerk van de ambtswoning is bewaard, evenals het sierlijke smeedijzeren poortje dat het inkomportaal van het politiecommissariaat afsluit. Het benedenvenster van de eerste travee is recent verlaagd tot garagepoort.

Volgens de bouwplannen biedt de begane grond in de noordflank ruimte aan de ambtswoning van de politiecommissaris, met toegang in de Sint-Jobstraat. De inkom- en traphal flankeert de eetkamer en keuken (vandaag verbouwd tot garage), met een pomp en wc op de binnenplaats. In de zuidflank zijn in L-vorm de dienstlokalen van het politiecommissariaat gegroepeerd, met de inkomhal in Biekorfstraat. De enfilade van drie lokalen bestaat uit de kantoren voor agenten, adjuncten en de politiecommissaris, en op de binnenplaats met pomp en sanitair bevinden zich de twee cellen. Verder wordt het hoofdvolume volledig ingenomen door de ambtswoning, die op de bovenverdieping uit het salon met erker, een ‘kabinet’ en drie slaapkamers bestaat, en onder het dak uit drie mansardekamers en een zolder. Boven het lage inkompaviljoen aan de Biekorfstraat beschikt het politiecommissariaat nog over een zolder, ontsloten door de trapkoker op de binnenplaats.