De voormalige pastorie van de Sint-Petrusparochie is gelegen in het centrum van Rosmeer. De oude kern van het gebouw dateert uit het derde kwart van de 18de eeuw, de dienstgebouwen werden in de 19de eeuw gebouwd. De voortuin wordt afgesloten door een omheiningsmuur met toegangshekje.

Historiek

De voormalige pastorie van Rosmeer fungeerde dusdanig tot circa 1985. Het U-vormig geheel heeft een oude kern uit het derde kwart van de 18de eeuw. Van de haakse dienstgebouwen bestond in het midden van de 19de eeuw (Atlas der Buurtwegen, 1841-1845) alleen het linkse. Beide hebben op het moment van bescherming een eind 19de-begin 20ste-eeuws uitzicht.

Beschrijving

De bakstenen gebouwen, gecementeerd op de voorgevels van de dienstgebouwen na, onder zadeldaken (mechanische pannen) zijn gegroepeerd rondom een voortuin die door middel van een muur en een hekje van de straat is afgesloten.

Het woonhuis telt vijf traveeën en twee bouwlagen. Door de cementering is het moeilijk de oorspronkelijke gedeelten te achterhalen. De deur dateert in ieder geval uit het derde kwart van de 18de eeuw: de rechthoekige deur met getoogd bovenlicht is gevat in een rechthoekige kalkstenen omlijsting met sluitsteen en kalkstenen tussendorpel. De vensters zijn getoogd in een gecementeerde omlijsting. Het interieur, zowel ramen, vloeren als deuren, is vrij intact bewaard. Ook de vroeg 19de-eeuwse empire-schouw met bovenaan een reliëf met apocalyptisch lam en boek met zeven zegels bleef behouden.

De twee haakse dienstgebouwtjes tellen één bouwlaag en zijn voorzien van bakstenen rondboogvensters en rechthoekige deuren in een vlakke kalkstenen omlijsting. De omheiningsmuur is net als de voorgevel van de pastorie en de zijgevels van de dienstgebouwen gecementeerd. De hekpijlers zijn voorzien van een eivormige bekroning.

De omgeving van de pastorie wordt gekenmerkt door de Pastoorsteeg, Hooresteeg en de 17de-eeuwse Sint-Berthiliabron. De holle weg wordt geflankeerd door de voormalige pastorietuin (ten westen) en voormalige hoogstamboomgaard (ten oosten).

Ten oosten en noorden van de pastorie loopt een kleine weg, de Pastoorsteeg. Aan het begin van de steeg, naast de pastorie, bevindt zich de Sint-Berthiliabron, een belangrijk bedevaartoord. De Sint-Berthilia-verering in Rosmeer is zeer oud en trok tot de eerste helft van de 20ste eeuw duizenden pelgrims vanuit het hele land. De verering van de heilige Berthilia gaat mogelijk terug op een heidense cultus ter plaatse. De heilige werd vereerd als de moeder van de Drie Gezusters, met name Sint-Genoveva, vereerd te Zepperen, Sint-Berthilia, vereerd te Brustem, en Sint-Eutropia, vereerd te Rijkel. Al deze heiligen hebben waarschijnlijk hun oorsprong in de heidense, mogelijk Keltische cultus van brongodinnen. Geschreven documenten over de eredienst klimmen op tot de 13de eeuw. De Sint-Berthiliaput wordt voor het eerst vermeld in 1638.

De Pastoorsteeg verbindt de Rosmeerstraat met de Groenstraat, met een vertakking naar links, naar de Kerkstraat toe, de Hooresteeg. Deze steeg is thans aan de Pastoorsteeg afgesloten en aan de Kerkstraat overbouwd door een recente constructie. De Pastoorsteeg is een kleine holle weg, geflankeerd door houtkanten, waarin es (Fraxinus), meidoorn (Crataegus), vlier (Sambucus), hazelaar (Corylus) en haagbeuk (Carpinus betulus) voorkomen. De bodem is bedekt met klimop (Hedera helix). Belangrijke accenten in deze houtkant zijn een monumentale populier (Populus), twee essen (Fraxinus) en een monumentale rode beuk (Fagus sylvatica 'Atropunicea') op de kruising met de Hooresteeg. De Pastoorsteeg wordt aan de westzijde geflankeerd door de voormalige pastorietuin, aan de oostzijde door een voormalige hoogstamboomgaard, met resten van de oorspronkelijke fruitbomen.