erfgoedobject

Kasteeldomein Nieuwenhove

bouwkundig / landschappelijk element
ID
77447
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/77447

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kasteel Nieuwenhove
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Kasteel "Nieuwenhove". In een document van 1357 vermeldt de graaf Lodewijk van Male het kasteel als "nostre maison appellée le Nieuwenhove". Het domein staat aangeduid op de kaart van Pieter Pourbus (1561-1571). In 1683 verkoopt Thérèse Delflye-Perduyn het vervallen kasteel met neerhof aan Nicolas du Four. Het goed wordt dan omschreven als "een schoon huys van plaisance ende hofstede met ongeveer 48 gemeten land waarvan de 36 gemeten zyn proostlanden...". Nicolas du Four schenkt het goed aan de Brugse jezuïeten, kloosterorde waartoe zijn zoon is bijgetreden.

Een kaart van 1685 geeft een duidelijk beeld van het omwalde buitengoed: een dreef leidt vanaf de Aardenburgseweg naar de gekanteelde ingangspoort, daarachter situeert zich het neerhof met verschillende gebouwen rond een beboomd erf met een waterput en ten westen van het neerhof een boomgaard. In de noordwesthoek ligt, binnen een tweede omwalling, bereikbaar via een brug, het kasteel, parallel met de Aardenburgseweg. Het is een breed dubbelhuis op rechthoekige plattegrond en met twee bouwlagen onder zadeldak.

Op een kaart van 1762 staan dreef, toegangspoort, neerhof en kasteel eenvoudiger weergegeven. Het kasteel behoudt hetzelfde volume, het dubbelhuis bestaat uit twee bouwlagen en vier traveeën met de deur in de tweede travee, één travee in de rechterzijgevel en twee dakvensters in de voorgevel.

Enkele verbouwingen zijn wellicht te situeren in het derde kwart van de 18de eeuw zoals de uitbreiding met twee linkertraveeën, het optrekken van de voorkant met een halve bouwlaag, het aanbrengen van de omlijstingen van de muuropeningen en een zonnewijzer en het toevoegen van de dwarsvleugel aan de achterzijde.

In 1773 wordt de jezuïetenorde afgeschaft. Het goed komt dan in handen van Andries-Lodewijk van den Bogaerde, schatbewaarder van het Vrije. Hij is tevens lid van de confrérie van de Heilige Dorothea, een broederschap dat zich onder meer bezighoudt met tuinaanleg.

Op een plattegrond van 1785 (kopie van 1796) met het eigendom van Andries-Lodewijk van den Bogaerde, is de situering van de gebouwen ongewijzigd gebleven. Aan de achterzijde van het kasteel staat de centraal geplaatste dwarsvleugel getekend. De gronden rond het kasteel en neerhof zijn omgevormd tot een formele tuin volgens de voorschriften van de confrérie van de H. Dorothea. Van deze formele tuin, bestaande uit verschillende partijen onder meer in stervorm of met rechthoekige compartimenten, blijft niets over. Wellicht wordt die in de loop van de 19de eeuw door de gewijzigde mode vervangen door het huidige parkbos.

Het kasteel wordt later bewoond door Fernand de Maleingreau d'Hembise, burgemeester van Sint-Kruis tussen 1896 en 1921. Na de verkoop in 1969 wordt het poortgebouw gesloopt en het kasteel en neerhof grondig verbouwd. In 1986 laat de nieuwe eigenaar het huis herstellen en vernieuwen. Aan de kant van de Aardenburgseweg is recent een stuk tuingrond verkaveld om er enkele villa's op te bouwen.

Het kasteel is grotendeels omgeven door een bos en bijna volledig omwald (niet in de zuidoosthoek). De oude dreef via de Aardenburgseweg bestaat niet meer. Het domein is heden aan de westkant bereikbaar via een beukendreef (Nieuwenhove). Een nu gesupprimeerde ingang ligt iets verder noordwaarts achter een oud smeedijzeren hek.

De voorzijde van het kasteel is naar het zuiden georiënteerd en kijkt uit op een gazon met bomen, de achterzijde op het bos. Ten zuidoosten van het kasteel liggen het voormalige neerhof en de stallingen die in de tweede helft van de 20ste eeuw gedeeltelijk worden afgebroken en verbouwd. De huidige gebouwen zijn in gebruik als woningen en werkplaats.

Het kasteel dateert in zijn huidige vorm gedeeltelijk uit de 17de eeuw. Het bestaat uit een hoofdvleugel (parallel met de Aardenburgseweg) en een latere (18de-eeuwse?), tegen het midden van de achtergevel gebouwde dwarsvleugel. De voorzijde is in de 18de eeuw met een halve bouwlaag verhoogd waardoor een mank zadeldak is ontstaan.

Verankerde, witbeschilderde baksteenbouw boven een bepleisterde en beschilderde plint. De symmetrisch uitgebouwde voorgevel met hoekkettingen heeft zeven traveeën met een centrale deurtravee. Boven de deur steekt een gevelsteen in rocaille en onder de dakrand een natuurstenen zonnewijzer met opschriften "NON REGO NISI REGAR" en "UT HORA SIC VITA". Muuropeningen met segmentboogvorm, de later toegevoegde vensters van de bovenverdieping zijn rechthoekig; kleine roedeverdeling behalve op de tussenverdieping. Vlakke omlijsting met waterlijst (niet op de bovenverdieping), oren en neuten.

De rechterzijgevel met tuittop had oorspronkelijk één travee, de blinde segmentboogopeningen zitten gedeeltelijk verborgen achter het geknikte schoorsteenkanaal. Aan de achterzijde gelijkaardige segmentboogvensters.
De achtervleugel bestaat uit twee bouwlagen boven een kelderverdieping. Aan de oostkant staat tussen de twee traveeën een verjongende steunbeer. De vensters op de verhoogde begane grond zitten in een rondboognis.

Interieur. In de jaren 1990 blijkt het interieur door ontmantelingswerken erg beschadigd. Enkele moer- en kinderbalken, bordestrap met twee vleugels (trappalen zijn verdwenen), op de begane grond een bas-reliëf met putti en het oorspronkelijke gebint (gedeeltelijk?) zijn bewaard gebleven. Het is niet duidelijk of deze interieurelementen nog aanwezig zijn.

  • Rijksarchief Brugge, Verzameling kaarten en plannen, nummer 150 b; Fonds Mestdagh, nummer 1432; Verzameling kaarten en plattegronden van de Watering van Blankenberge, nummer 1251.
  • CAFMEYER M., Sint-Kruis, oud en nieuw, 1970, p. 43-45.
  • DUYCK R., André van den Bogaerde en de confrérie van de heilige Dorothea, in Brugse Gidsenkroniek, jaargang 24, nummer 8, 1991, p. 163-165.
  • SCHOUTEET A., De straatnamen van Brugge. Oorsprong en betekenis, 1977, p. 149.

Bron: GILTÉ S. & VAN VLAENDEREN P. met medewerking van DENDOOVEN K. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Brugge, Deelgemeente Sint-Kruis, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL21, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Van Vlaenderen, Patricia
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Vijvers

Het park wordt op de opeenvolgende topografische kaarten van 1861, 1884 en 1932 steeds meer bebost. Pas op de kaart van 1969 worden voor de eerste maal de siervijver ten zuiden van het kasteel en de tot vijver verbrede zuidelijke grachtarm vlak achter het kasteel weergegeven. Vermoedelijk dateren deze aanpassingen uit het interbellum.

  • Topografische kaarten van België, Eerste editie, Krijgsdepot, uitgegeven in 1865-1880, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Tweede editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1880-1884, schaal 1:20.000.
  • Kaart van België, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1928-1950, schaal 1:20.000.
  • Kaart van België, Militair Geografisch Instituut, uitgegeven in 1949-1970, schaal 1:25.000.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein Nieuwenhove [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/77447 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.