Het herenhuis te Lede werd ontworpen door Theophiel Présiaux aan het begin van de 20ste eeuw als directeurswoning van fabrikant Franciscus Verschelden. Op het vlak van woningbouw in eclectische bouwstijl uit het begin van de 20ste eeuw kan dit herenhuis kwalitatief tot de waardevolste exemplaren binnen de provinciale centra met verstedelijkt karakter worden gerekend.

Historiek

Nadat de fabrikant Franciscus Verschelden zijn textielbedrijf van Ronse had overgebracht naar de buurt van het station in Lede liet hij er, naast zijn nieuwe hemdenfabriek, een prestigieuze fabrieksdirecteurswoning bouwen die hij volgens het kadasterarchief in 1903 in gebruik nam. Het betreft een van de meest geslaagde creaties van Theophiel Présiaux en hoort tevens bij zijn vroegst gekende bouwwerken in eclectische bouwstijl.

Geïncorporeerd binnen de huidige bebouwde kern van Lede met stedelijk karakter omvat de Stationsstraat afgezien van het huis Verschelden, enkel rijhuizenbouw met een bescheiden voorkomen. In het gedeelte tussen het huis Verschelden en het station komen neogotische en eclectisch getinte burgerhuizen voor die vermoedelijk ook naar ontwerp van Présiaux werden gerealiseerd. De fabriek Verschelden stopte haar activiteiten in 1977 en verdween nadien grotendeels.

Beschrijving

Het alleenstaande huis Verschelden ligt vooraan in een omringende beboomde tuin en domineert door zijn volume en opvallend karakter het straatbeeld. Het rechthoekige hoofdvolume van het huis bezit een symmetrische dubbelhuisopstand die in de voorgevel benadrukt wordt door het sterk verticaliserend uitgewerkte verhoogde centrale deurrisaliet. De uitgesproken symmetrie die bijdraagt tot het plechtstatig voorkomen van het herenhuis is ook doorgetrokken in de dakpartij: het leien mansardedak met centrale vorstkam is voorzien van dakkapellen waarvan er vier geplaatst zijn in het verlengde van de vier venstertraveeën in de voorgevel; ook de twee hoog opgaande schoorstenen met gekanteelde bekroning zijn symmetrisch op het dak geplaatst. Tegen de linker zijgevel paalt een oorspronkelijke kleine zijaanbouw zonder bovenverdieping. Een vroegere druivenserre tegen de rechterzijgevel werd eind de jaren 1990 vervangen door een aanbouw (huidige keuken) deels geïnspireerd op de linker aanbouw maar wat kleiner van volume.

Het herenhuis van rood bakstenen metselwerk met knipvoegen is voornamelijk in de voorgevel van het hoofdvolume verrijkt met andere kostbare materialen zoals blauwgrijze hardsteen, zandsteen, meerkleurige tegelfriezen en gesinterde baksteen. Naast het contrasterend en gediversifieerd materiaalgebruik zijn ook de menging van stijlelementen en de uitgesproken decoratieve vormentaal typerend voor de eclectische bouwstijl van het huis. De herhaling van de ornamentiek en van dezelfde types muuropeningen ondersteunt het stijlvol cachet van het herenhuis. Horizontaliserende elementen zoals de platte banden, het sterk uitgewerkt entablement en tegelfriezen dragen bij tot het harmonisch evenwicht in de gevelcompostie. De afwerking is tot in de kleinste details bijzonder verzorgd en smaakvol geproportioneerd. De vensters worden geaccentueerd door de geprofileerde gebogen druiplijsten met sierlijk opkrullende uiteinden, de versierde borstweringen en kleine diamantkopsteentjes. Het geajoureerde hardstenen balkon maar vooral de bekroning met sierobelisken van de steile geveltop markeert de verhoogde deurtravee. Ook het hout- en ijzerwerk van de dubbele voordeur getuigt van fraai vakmanschap. Het houtwerk van de vensters werd naar oorspronkelijk model recent vervangen.

De woning bewaart grotendeels zijn oorspronkelijke indeling evenals vele authentieke decoratieve elementen. De kelderverdieping is overwelfd met troggewelven tussen ijzeren liggers. Op de begane grond bezit de brede middengang een opvallende allure: de royale inkomruimte is verrijkt door een neoclassicistische ornamentiek en rijke aankleding: mozaïekvloer met gestileerd floraal hoekmotief (typerend voor begin 20ste eeuw), wanden met marmeren lambrisering, pilastergeleding en supraporta's in reliëf onder meer gedecoreerd met vrouwenhoofdjes. De trapgang die haaks aansluit bij de middengang bewaart zijn oorspronkelijke houten trap die doorloopt tot de mansardeverdieping. Overal zijn de originele eiken binnendeuren met authentieke deurkrukken nog aanwezig. Ook de originele stucversiering en het lijstwerk van de plafonds getuigt van de zin voor luxueuze afwerking.

De bijhorende tuin strekte zich aanvankelijk uit tot aan de Kasteelstraat. Ongeveer de rechterhelft ervan werd vroeger afgesplitst en bebouwd. De resterende tuin die het huis omgeeft omvat meerdere percelen. Aan de straatzijde is de tuin afgesloten door een bakstenen tuinmuur. Ter hoogte van het huis is de vlakke donkere bakstenen tuinmuur onderbroken door decoratief ijzeren hekwerk aan vier dezelfde fraai uitgewerkte hekpijlers. Deze vierkante hekpijlers zijn opgericht in materialen afgestemd op die van het herenhuis: felrode baksteen met knipvoegen afgewerkt met blauwgrijze hardsteen. Boven de sokkel met afschuining zijn de vierkante pijlers verzwaard door lisenen met een schuine hardstenen afdekking en voorts vallen zij op door de hardstenen bekroning. Het brede tweedelige axiale toegangshek draagt twee plaatjes waarvan een slotplaat met in reliëf de naam van de constructeur: "Alphonse Korten constructeur Lede".