Geografisch thema

Markt

ID
12768
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12768

Beschrijving

Hoofdstraat met aansluitend plein in het centrum van Ruiselede en beeldbepalende aanwezigheid van de kerk en het gemeentehuis. Verbindt de Kasteelstraat met de A. Rodenbachstraat. De straat is gedeeltelijk opgenomen in het bij K.B. van 08/04/1981 beschermde dorpsgezicht van Ruiselede, uitgebreid bij M.B. van 12/02/1999.
Op de gravure van Sanderus' Flandria Illustrata (1641-1644) afgebeeld met centraal de kerk met ommuurd kerkhof en er rond enkele verspreide woningen gelegen in afgebakende percelen met moestuin en/ of boomgaard. Het brede gedeelte, aansluitend met de Bruggestraat, vormt een pleintje en wordt ter hoogte van de smallere Bruggestraat visueel afgesloten door een hoekhuis (zie Bruggestraat nummer 2).

Op een figuratieve kaart, opgemaakt in 1680 door landmeter J. Deplancke, nagenoeg met dezelfde configuratie getekend en met weergave van de huisnamen. Op het plein voor de kerk staat de schandpaal van de heerlijkheid Poeke. Van deze invloedrijke heerlijkheid, met galg op de hoek van Knokstraat en Bruggestraat, zijn de omwalde motte (zie Kasteelstraat nummer 24) en het "Goed te Moerkerke" (zie Kruiswegestraat) afhankelijk.
Op een figuratief plan van 1769 is de "Plaetse Van Ruysselede" afgebeeld met kerk en nagenoeg gesloten bebouwing rond de Markt en het begin van de Bruggestraat.
Op de Ferrariskaart (1770-1778), het primitief kadasterplan (circa 1830) en de Atlas der Buurtwegen (1842) ongeveer dezelfde situatie.

In de processtukken van 1495 rond de handelingen van Jan Rodts in een conflict met de heer van Poeke is er sprake van de herbergen op de Markt "Den Hert", "De Scaeck" en "De Swaene" (zie Bruggestraat nummer 2).
Deze laatste "De Zwaan", wordt in 1569 vermeld met brouwerij. De herberg wordt in 1905 bij de verbreding van de Bruggestraat vervangen door een nieuw gebouw (zie Bruggestraat nummer 2). Voorts aanwezigheid van meerdere herbergen, met name "de Arend" (nummer 7), "de Keyser" (nummer 9), "de Roose" of "De dry klokken" (nummer 11), "den Hert" (nummer 18) en "de Leeuw" (nummers 20-22). Op de hoek (nummer 6) stond tot 1992 de herberg "De Rooster" nu vervangen door een appartementsgebouw.

Halfweg de 19de eeuw (1845) is er nog sprake van twee brouwerijen: achter de herberg "De Zwarte Leeuw" (nummer 20-22) en op de plaats tussen het huidige nummer 18 en 20, naast "De Zwarte Leeuw".
In 1801 wil de overheid met het organiseren van een marktdag (graan-, aardappel-, boter-, eier-, laken-, garen- en wolmarkt) de handel stimuleren. Deze vindt plaats in het straatdeel, aansluitend met de Bruggestraat en ten noorden van de kerk. De marktdag gaat nog steeds door op vrijdag aan de noordzijde van de kerk.

Midden de tweede helft van de 19de eeuw (1872-1873) wordt de kerk in westelijke richting met een toren en portaal uitgebreid, en door afbraak van enkele huizen en de bouw van het *gemeentehuis een nieuw plein midden in het centrum gecreëerd.

Op het einde van de 19de eeuw wordt een tramlijn aangelegd die het station van Aalter verbindt met dat van Tielt. In 1886 wordt deze lijn, die ook Ruiselede aandoet, ingewijd. De tram gaat vanaf de Kasteelstraat via de Markt naar de Aalterstraat. In 1912 worden de sporen verlegd om de dorpskern te ontlasten en passeert de tram niet langer via de Markt, maar langs het huidige Polenplein.
In 1905 wordt in de de Bruggestraat een rooilijnwijziging doorgevoerd en de straat verbreed. Ook de hoek met de Markt wordt verkleind waardoor de Markt eerder het uitzicht krijgt van een brede straat.
Vanaf 1908 worden de doden niet langer rond de kerk begraven en krijgt Ruiselede een nieuwe begraafplaats langs de Poekevoetweg . Aan de zuidkant van de kerk wordt in 1923 een park aangelegd en een oorlogsmonument (van Aloïs De Beule) ingehuldigd.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog lopen enkele huizen zware schade op.

T-vormige woon- en winkelstraat enerzijds, beeldbepalende aanwezigheid van de kerk en het gemeentehuis anderzijds. In de 17de eeuw is er, zie oude kaarten, reeds verspreide bebouwing aanwezig, de oudste panden kunnen eventueel opklimmend tot de 18de eeuw (zie nummer 2). Heden gekenmerkt door heterogene bebouwing, voornamelijk daterend uit de 19de en 20ste eeuw, waaronder enkele opvallende herenhuizen (zie nummers 7-9). Ten gevolge van het verbouwen tot winkelpand, blijven er tegenwoordig nauwelijks gaaf bewaarde gevels over. Vestiging van enkele bank- en verzekeringsinstellingen op de plaats van oudere huizen met verbouwing of nieuwbouw als gevolg. Het hoekhuis nummer 4 met afgeronde hoektravee en recente bepleistering dateert wellicht uit het interbellum. In 2005-2006 restauratie van de kerk en de heraanleg van het centrale plein rond de kerk, waarbij men teruggrijpt naar de ovale structuur zoals afgebeeld in Sanderus' Flandria Illustrata.

De oostkant van het gedeelte aansluitend met de Bruggestraat is heden ingenomen door parkeerplaatsen waardoor de vroegere, bredere marktplaats is gereduceerd tot gewone straatbreedte.

  • Archief Ruimtelijke Ordening West-Vlaanderen - Onroerend Erfgoed, Archiefnummers W/01558, W/01559, W/00523, W/01028.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plans, nummer 2436.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plans, nummer 2765.
  • BRAET M., Rusleda 900 jaar. Een kroniek 1106-2006, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 23, nummer 4, 2006, p. 171, 214.
  • BRAET M., Verklaring van de Ruiseleedse straatnamen, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 23, nummer 1, 2006, p. 22-23.
  • DEGUFFROY G., DEPREDOMME J., Ruisleedse plaatsnamen, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 10, nummer 4, 1993, p. 185.
  • DEPREDOMME J., Rond de bevrijding van Ruiselede in 1918, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 1, nummer 1, 1984, p. 42-43.
  • DEWULF G., 420 jaar brouwers en brouwerijen te Ruiselede, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 1, nummer 2, 1984, p. 69.
  • GELAUDE F. & VAN WONTERGHEM E., Ruiseleedse kroniek van het jaar 1801, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 6, nummer 4, 1989, p. 191-199.
  • STOCKMAN L., Een dorpsgezicht van Ruiselede in 1680, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 1, nummer 2, 1984, p. 76-78.
  • VERHALLE A., Adrienne Verhalle vertelt (2), in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 6, nummer 4, 1989, p. 167, 172-173.

Bron: VAN VLAENDEREN P. & VRANCKX M. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ruiselede, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL39, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Van Vlaenderen, Patricia; Vranckx, Martien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Gemeentehuis Ruiselede

  • Omvat
    Herberg en brouwerij De Zwarte Leeuw

  • Omvat
    Hotel de la Carpe

  • Omvat
    Oorlogsgedenkteken met grafkelder

  • Omvat
    Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw

  • Omvat
    Winkel op de hoek met de Kasteelstraat

  • Is deel van
    Ruiselede


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Markt [online], https://id.erfgoed.net/themas/12768 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.