Mopertingen kent in de Romeinse periode een intense kolonisatie, in de hand gewerkt door de ligging aan de heirbaan Tongeren-Nijmegen.
De heerlijkheid wordt voor het eerst vermeld in 1275 als Mobertinghen. Het was een Brabants leen, dat ten hoofde ging bij de schepenbank van Maastricht. Om die reden eisen de Verenigde Provinciën de soevereiniteitsrechten over Mopertingen op, die hen in 1632 de facto worden toegekend. Bij het Verdrag van Fontainebleau (1785) gaat Mopertingen officieel over naar de Verenigde Provinciën .
De heerlijkheid is achtereenvolgens in bezit van de families van Mopertingen (14de eeuw), van den Bosch (1410), Vaes (1639) en van Eyll (17de eeuw).
Mopertingen maakte deel uit van de parochie Eigenbilzen. Het bezat een eigen kapel, met patronaatsrecht bij de plaatselijke heer. De tienden werden verdeeld onder de abdij van Munsterbilzen, die van Sinnich (Teuven) en het Sint-Servaaskapittel van Maastricht. In 1835 wordt Mopertingen een zelfstandige parochie.
Mopertingen is een landbouwdorp, zonder industrie, dat evolueerde naar een woonforenzengemeente.
Oppervlakte: 168 hectare. Aantal inwoners (1976): 2.685.
- AMAND M., A propos du brûle-parfum de Warnant-Dreye, in L'Antiquité classique, 19, 1950, p. 95, 96, 97, 98, 100, plaat II.
- AMAND M. - R. NOUWEN, Gallo-Romeinse tumuli in de Civitas Tungrorum, Hasselt, 1989, p. 32.
- BAUWENS-LESENNE M., Bibliografisch repertorium van de oudheidkundige vondsten in Limburg, behoudens Tongeren-Koninksem (vanaf de vroegste tijden tot de Noormannen), Brussel, 1968, p. 236-237.
- DOPPLER P., Brandschatting der dorpen Mopertingen, Hees, Vleytingen en Rosmeer, in De Maasgouw, 41, 1921.
- DUSAR A., Limburgs kunstbezit. Van prehistorie tot classicisme, Hasselt, 1970, p. 35.
- GUIOTH, Découverte numismatique dans le cimetière de Mopertingen. in Revue belge de Numismatique, 2, 1845, p. 49-60.
- HABETS J., Aantekeningen op de heerlijkheid Mopertingen bij Maastricht, in De Maasgouw, 1887, p. 138-139.
- HUYBRIGTS F., Tongres et ses environs pendant l'occupation romaine et franque, in Bulletin de la Société scientifique et littéraire du Limbourg, 19, 1901, p. 49.
- MAENEN J., Hocht, Lanaken, 1978.
- MOONS J., De Herkenrodeabdij en haar domein op het einde van het Ancien Régime, sine loco, 1965.
- PAQUAY J., Les paroisses de l'ancien concile de Tongres y compris les conciles de Hoeselt et Villers-l'Evêque démembrés du même concile, in Bulletin de la Société d'Art et d'Histoire du Diocèse de Liège, 18, 1909, pagina 44, 183 noot, 189 noot, 204-205.
- PAQUAY J., De heerlijkheid Mopertingen, in Verzamelde Opstellen, uitgegeven door de Geschied- en Oudheidkundige Studiekring te Hasselt, 1937, p. 41-48.
- VANDERHOEVEN M., De oudheidkundige opgravingen te Rosmeer, in De Maasgouw, 1952, p. 12-13.
