Geografisch thema

Oud Klooster

ID
15227
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15227

Beschrijving

Geasfalteerde voormalige veldweg Oud Klooster gelegen te Sint-Gillis-bij-Dendermonde in het meer landelijk gedeelte van deze gemeente, namelijk op de Zwijvekekouter, gebied dat ten noorden begrensd wordt door de Dender. De straat was volgens de Poppkaart vroeger bekend als Molenkauterstraat en liep naar de in 1911-1912 verdwenen Zwijvickmolen. Deze houten korenwindmolen werd na toelating van 1241 door de heer van Dendermonde op de Zwijvekekouter opgericht door de hier sinds 1228 gevestigde abdij van cisterciënzerinnen. Thans verwijst de naam naar het eveneens verdwenen Zwijvekeklooster.

De Molenkouter of Zwijvekekouter betreft een historisch belangrijke zone met een zeer vroege occupatiegeschiedenis. Opgravingen op het gebied van Oud Klooster naast de hergekanaliseerde Dender (tussen 1933 en 1956), brachten sporen van Merovingische en Gallo-Romeinse begraafplaatsen aan het licht. Dit hoger gelegen gedeelte in de Denderbocht was tevens de uitverkoren plaats om er de eerste parochiekerk in de 7de of 8ste eeuw op te richten waarrond de parochie 'Zwijveke' zich ontwikkelde. Ter hoogte van nr. 50 werden sporen van deze eerste parochiekerk gevonden. Door de stadsuitbreidingen van Dendermonde in de 13de eeuw kwam een gedeelte van de parochie Zwijveke (thans Sint-Gillis-binnen-de-muren) binnen de stadsmuren te liggen waarop werd beslist de parochiezetel te verplaatsen naar het Sint-Gillishospitaal in de stad. De vrijgekomen parochiegebouwen op de Zwijvekekouter kwamen vervolgens (1228) via een ruil in handen van de pas gestichte Onze-Lieve-Vrouwabdij. Tot 1667 bleef de abdij op die geïsoleerde plaats buiten de stadsmuren gevestigd. Bij de belegering van de stad door Lodewijk XIV werd de abdij verlaten en in opdracht van de stad vernield om te verhinderen dat de abdij als uitvalsbasis voor de belegeraars zou kunnen dienen. De abdij is nooit meer heropgericht, enkel een sterk verbouwd voormalig 17de-eeuws pachtershuis (nr. 50) herinnert aan de geschiedenis.

  • DE LAET S.J. e.a., Oudheidkundige Opgravingen en Vondsten in Oost-Vlaanderen, II, 1960 p. 91-104.
  • PIETERAERENS M. – ROBIJNS L. – VAN BOCKSTAELE G., Van Beaupré tot Zwijveke (1200-1999), Gent, 1999, p. 132-139.
  • STROOBANTS A. en PÉE L., De Abdij van Zwijveke 1223-1981, Dendermonde, 1981.
  • STROOBANTS A., Gemalen en geplet. Molens en maalderijen te Dendermonde in de 19de en 20ste eeuw, Dendermonde, 2005, p. 140, 143-145.
  • VAN DOORSELAER A., De Merovingische begraafplaats te Sint-Gillis-bij-Dendermonde, in Gedenkschriften van de Oudheidkundige Kring van het Land van Dendermonde, Buitengewone uitgaven, Nr XVII, Dendermonde, 1958, p. 3-95.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouw van Troostkapel

  • Omvat
    Pachterscamer

  • Is deel van
    Sint-Gillis-bij-Dendermonde


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Oud Klooster [online], https://id.erfgoed.net/themas/15227 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.