Klein, grosso modo trapeziumvormig plein aan de oostzijde van de Kerkstraat, de centrale as en hoofdstraat van het stadscentrum, met zuidpleinzijde gevormd door de Jacob Van Maerlantstraat; maken samen het historisch hart van de stad uit waar de oudste en meest beeldbepalende gebouwen die de bloeitijd van het middeleeuwse Damme weerspiegelen, zich bevinden.

Aangelegd op deze plaats door de aanwezigheid van een plaatselijke verbreding van de dam of dwarsdijk, aangelegd kort vóór 1180 op het eindpunt van en dwars doorheen de Zwingeul, waaraan Damme zijn ontstaan en naam te danken heeft. De kreek wordt afgesneden ter hoogte van de huidige markt; in het tweede kwart van de 13de eeuw wordt ten noordwesten ervan een grote zeesluis of spui gebouwd - de zogenaamd "Speie"- ter hoogte van de kruising van de huidige Speystraat met de Kerkstraat.

Dit geeft in 1241 aanleiding tot het bouwen van een grote halle en schepenhuis met toestemming van gravin Johanna van Constantinopel en graaf Thomas de Savoie. De halle doet onder meer dienst als stapel- en verkoopplaats van ingevoerde koopwaren, voornamelijk van wijnen. De markt is tevens het centrum van de uitbreiding van de eerste portus vanaf circa het midden van de 13de eeuw, wanneer het stadsgedeelte ten noordoosten van de dam wordt ontwikkeld ten gevolge van de indijking van de Zwingeul onder meer door aanleg van een zuidelijke dijk, de Hoogstraat, nu de Jacob van Maerlantstraat. Verschillende handelaars vestigen zich langs de markt en in de straten haaks op de dijk aangelegd en laten op de diepe bouwpercelen koopmanswoningen met achterliggende stapelplaatsen oprichten, tot op vandaag herkenbaar in de perceelsstructuur en bewaarde middeleeuwse bebouwing (zie Jacob van Maerlantstraat). Tevens aanleg van de Korenmarkt aan de noordzijde van de huidige Kerkstraat, als tegenhanger van de markt. Eerste vermelding van de "marct" of "groote marct" in charter van 1272.

Ondanks de verzandingcrisis en het verdergaande verval van de stadseconomie wordt in 1464-1467 op de plaats van de intussen bouwvallige halle een nieuw, kleiner *stadhuis in gotische stijl opgetrokken, dit naar ontwerp van de Brusselse bouwmeester Godevaert de Bosschere en zijn zoon Willem. Langsheen de markt staan in de late middeleeuwen voorname woningen als onder meer "De Sterre"-"Craeynest", "de Grote en de Cleene Mane", "Spaignien", "Biscaeyen", "de Beurse", "de Inghele", "de Kleine St-Joris", waarvan nog enkele bewaard blijven, doch thans meegaand met respectievelijk de Jacob van Maerlantstraat (zie nummer 3) en de Kerkstraat (onder meer nummers 8-10, 11).

Onder het Frans bewind plant men een vrijheidsboom op de markt, later verwijderd. In 1860 laat het stadsbestuur op het plein het beeld van Jacob van Maerlant plaatsen, gemaakt door de Brugse beeldhouwer Hendrik Pickery.

Thans vormt het plein, samen met de Haringmarkt en het pleintje aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk (Kerkstraat) de enige open ruimte in het historisch stadscentrum. Andere middeleeuwse pleinen als onder meer de Dinsdagmarkt (zie Pottenbakkersstraat) en de Korenmarkt (zie Damse Vaart-West en -Zuid) verdwijnen in de loop der tijd ten gevolge van de stedenbouwkundige ontwikkeling.

Gekasseid plein, gedomineerd door het vrijstaand stadhuis aan de oostzijde en de grote puntgevels van het *Huis De Grote Sterre aan de zuidzijde (zie Jacob van Maerlantstraat). Noord(oost)- en zuidpleinzijde gevormd door rijbebouwing meegaand met respectievelijk de Kerkstraat - met tandgewijs verloop- (nummers 8-12) en de Jacob van Maerlanstraat (nummers 1-3) en het hoekpand Kerkstraat nummer 18. De Markt en de bebouwing erlangs is volledig in het beschermde stadsgezicht opgenomen (M.B. van 13/10/1986, gewijzigd bij M.B. van 30/03/1987).

Plein deels in gebruik als parking (zuid- en westzijde); tijdens toeristisch seizoen locatie voor onder meer de boekenmarkt.
Op het marktplein, middeleeuwse waterput reeds afgebeeld op kaarten van Marcus Gerards (1562) en A. Sanderus (1641-1644); voorheen in gebruik als stadsfontein en aangesloten op de loden pijp die in 1269 aangelegd wordt vanaf de Pijpeweg (zie Vivenkapelle) om drinkwater uit de vijvers van het kasteel van Male naar diverse fonteinen en pompen in Damme te leiden (zie ook Haringmarkt en Kerkstraat); gerestaureerd in 1994.