Deze bunker heeft een culturele waarde als materiële getuige van de ‘Grooten Oorlog’, die Vlaanderen jarenlang in zijn greep hield en het leven van ontelbaar veel mensen ingrijpend tekende of volledig verwoestte. De Eerste Wereldoorlog was een internationale gebeurtenis bij uitstek, waarbij het gros van Vlaanderen door een vijandelijke mogendheid werd bezet. De herinnering aan de Eerste Wereldoorlog kent nog steeds een breed maatschappelijk en internationaal draagvlak.

Deze militaire constructie met zijn bouwtechnische kenmerken van zowel bovengrondse als ondergrondse aard, getuigt van het belang en de evolutie van de bunkerbouw tijdens de Eerste Wereldoorlog en genereert zo een technische waarde. In de eerste oorlogsjaren werd nog sterk geïmproviseerd en geëxperimenteerd met allerlei bunkertypes en toegepaste technieken. Deze bunker behoort voor zover gekend tot het oudste bunkertype. Bij de ontwikkeling van dit type werden principes van de fortenbouw toegepast, met als uitgangspunt dat de combinatie van een laag beton met lagen aarde of zand de impact van beschietingen zou beperken.

Onder meer het gebruik van ongewapend beton, de afwezigheid van doorlopende fundamenten en de grote opening in de achterzijde, die enkel met houten balken werd gedicht, zijn kwetsbare constructieve elementen die niet meer voorkomen bij latere bunkerontwerpen. Naarmate de oorlog vorderde, evolueerden de legers naar zo sterk mogelijke bunkers en zo efficiënt mogelijk uitgedokterde standaardontwerpen, die in sommige gevallen voor meerdere doelen gebruikt konden worden. De bouwtechnische kenmerken van de Belgische bunker uit augustus-september 1914 staan dan ook in schril contrast met de nabijgelegen, stevige Duitse bunkers van de ‘Nordabschnitt’, die in 1917 opgetrokken waren uit gewapend beton. Zodoende illustreert ook deze Belgische bunker, als oudst gekend bunkertype, de evolutie van de bunkerbouw tijdens de Eerste Wereldoorlog.

De opbouw van dit type verdedigingsconstructie is merkwaardig: volgens het bouwplan werd dit type bunker namelijk opgevat als een schuilplaats van 2,5 op 2,5 meter, waaromheen verschillende lagen werden aangelegd uit verschillende materies, waaronder een laag aangestampte aarde of zand, een laag ongewapend beton, die aan de buitenzijde met kasseien werd bezet en een laag niet aangestampte aarde. Deze lagen werden aan de hand van houten en stalen balken en liggers vastgehouden en versterkt. De grote opening aan de achterzijde werd grotendeels dichtgemaakt met verticaal tegen elkaar geplaatste houten balken. Deze Belgische constructies zijn vandaag vooral herkenbaar aan de laag kasseien en de grote overspanning van de binnenruimte. De kleine schuilplaats binnenin, die met hout en zand of aarde werd omgeven, is zoals bij alle andere gekende exemplaren afwezig.

Deze bunker werd in opdracht van het Belgisch leger opgetrokken in september 1914, een maand na de Duitse inval in België. Het was de bedoeling dat de Antwerpse firma Bolsée tweehonderd bunkers van dit type zou optrekken in de ‘Vesting Antwerpen’. De firma zag zich echter verplicht de bouwwerkzaamheden stop te zetten door de Duitse belegering van Antwerpen vanaf eind september 1914. Deze bunker werd dus opgetrokken onder dreigende oorlogsomstandigheden.

Deze bunker werd gebouwd in het interval tussen Fort Ertbrand en Fort Brasschaat. Net zoals elders in de ‘Vesting Antwerpen’ werden er ook hier tijdens de eerste oorlogsmaanden koortsachtig veldversterkingen aangelegd, waaronder draadhindernissen en ‘tranchées de tir’, gevechtsloopgraven die onder meer werden voorzien van mitrailleurstellingen. Deze veldversterkingen dienden aangevuld te worden met permanente schuilplaatsen voor een sectie mitrailleurs. Deze ‘abris pour mitrailleuses’ werden ingeplant ter hoogte van de flanken van deze loopgraven of tussen de loopgraven in. De bunker die hier ter bescherming wordt voorgesteld, werd ingeplant tussen de Belgische tranchées 4 en 5.

Het historisch belang van deze bunker is hoog, aangezien dit, voor zover gekend, het oudste type bunker in België betreft. Veldversterkingen en bunkers uit de eerste oorlogsmaanden zijn zeldzaam geworden: vandaag zijn er in de vesting Antwerpen slechts een beperkt aantal bunkers van dit type gekend. Deze goed geconserveerde bunker langs de Heidestraat-Noord kan als een representatief exemplaar beschouwd worden.

De Belgische bunker werd door de Duitse bezetter geïntegreerd in de meest vooruitgeschoven loopgraaf van de ‘Nordabschnitt’, een bunkerlinie die ze aanlegden langs het tracé van het voormalige Belgische verdedigingsstelsel. Mogelijk brachten zij hierbij ter camouflage reliëf aan op het beton boven de toegang, zoals ze ook bij hun eigen bunkers deden. Tijdens het interbellum sloot het Belgisch leger met de eigenaar een overeenkomst inzake het behoud van deze bunker, want mogelijk had deze bunker nog een militaire waarde. De dichtgemetselde toegangszijde verwijst naar de Tweede Wereldoorlog toen de bunker op bevel van de Duitse bezetter diende dichtgemetseld te worden.