De Rotemse molen is een stichting van de voormalige abdij Mariëndal, met een archivalische voorgeschiedenis vanaf 1420. De molen - van het bovenslagse type - bleef functioneren tot ver in de 20ste eeuw. Het molenwerk bleef grotendeels bewaard.

Het molenhuis vertoont concrete bouwsporen vanaf de l7de eeuw, onder de vorm van ijzerzandstenen elementen, de sporen van een bolkozijn, moerbalken met gesculpteerde sleutels, en de in het houtwerk gekraste jaartallen 1646 en 1670. Uit de 18de eeuw dateert de heropbouw van de rechterzij gevel (met het molenrad), wat stilistisch wordt bevestigd door de grote rechthoekige ramen, alsook door een ingemetselde gevelsteen met het jaartal 1777; mogelijk werden naar aanleiding van de heropbouw oudere elementen (zie zandige kalksteen) gerecupereerd. De molensite verschijnt nog grotendeels zoals weergegeven op de Ferrariskaart (1771-1777), waaruit blijkt dat ook het vakwerk-hoevegebouw aan de overzijde van de Gidsenstraat tot de oude kern behoort. De combinatie molen-hoevegebouwen is typisch. De enige wezenlijke toevoeging - een toren en woonhuisvleugel in neotraditionele stijl - is 20ste-eeuws, hangt samen met een omvorming tot buitenverblijf, maar respecteert de stijl en schaal van de oudere gebouwen.

De molengebouwen zijn pittoresk ingeplant aan een oever van de Velpe, vermoedelijk een tot rivierarm gepromoveerde aftakking van het riviertje, waarmee in oorsprong het water werd aangevoerd om de molen aan te drijven.