Beschermd monument

Kerkhof en calvarieberg, site met motte

Beschermd monument van tot heden

ID
8709
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/8709

Besluiten

Kerkhof en calvarieberg met grafkapel en omgeving, site met motte en kasseiweg
definitieve beschermingsbesluiten: 10-02-2000  ID: 3542

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

Het kerkhof, de calvarieberg met grafkapel en de omgeving vormen een site met motte en zijn beschermd als monument.



Waarden

Kerkhof en calvarieberg met grafkapel en omgeving, site met motte zijn beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

sociaal-culturele waarde, volkskundige waarde

De motte aan de begraafplaats zou minstens sinds de 17de eeuw als calvarieberg bij de kerk met kerkhof van Munte dienst gedaan hebben en vormt aldus een zeldzaam overblijfsel van een oud en sterk verspreid volkskundig gebruik binnen onze westerse christelijke cultuur. Met de bouw omstreeks 1879-1881 van de neogotische grafkapel door de familie Godtschalck-Vergauwen ter vervanging van een kapel uit 1786 op de calvarieberg, kende het gebruik van een vereringsplaats op de motte bij het kerkhof een vervolg.
De meest opvallende , monumentale grafzerken van het kerkhof, tevens de oudste , dateren van omstreeks 1900 en uit de eerste decennia van de 20ste eeuw. Het zijn voor die tijd typerende funeraire gedenktekens zowel wat betreft materiaal als naar vormgeving waarbij de hoogopgaande steles met bekronend kruis één van de karakteristieke elementen zijn.

historische waarde

en historische in casu archeologische waarde: De goed herkenbare site is een zeldzaam voorbeeld van een vrij gaaf bewaard middeleeuws aarden monument met karakteristieke tweeledige structuur in achtvorm samengesteld uit een neerhof, site van de vroegere "eigenkerk" van Munte, het thans nog deels ommuurd kerkhof, en uit een opperhof met motte, ook bekend als calvarieberg. Sporen van de vroegere omgrachting zijn in het aanpalend weiland nog aanwezig. De site bezit de kenmerkende fysionomie van een klein type middeleeuwse castrale motte. De exceptionele ligging aan een kouter, visueel zeer goed vast te stellen, evenals de historische context van Munte, laten toe de site te interpreteren als een uitzonderlijk vroege vorm van castrale motte, wellicht ontwikkeld uit vroeg-middeleeuwse occupatie. De site is, als middeleeuwse verblijfplaats van de prominente heren van Munte, een representatief en archeologisch interessant voorbeeld van een karakteristieke feodale bewoningsvorm waarbij zich een dorpskern ontwikkelde. Aan de sacrale functie van het neerhof waarop de "eigenkerk" van de heren van Munte in de middeleeuwen werd gebouwd, herinnert, na sloop van de oude parochiekerk op het eind van de 19de eeuw, de huidige begraafplaats.
Bovenop de motte, minstens sinds de 17de eeuw als calvarieberg gebruikt, tevens een galgenberg geweest, vervangt een grafkapel van omstreeks 1879-1881 een calvariekapel uit 1786. De grafkapel bezit belang als voortzetting van een historische vereringsplaats. Architectuurhistorisch is de grafkapel een representatief voorbeeld voor de laat-19de-eeuwse religieuze architectuur van een fraai uitgewerkte kleine kapel van bak- en hardsteen in neogotische stijl horend bij een kerkhof.

wetenschappelijke waarde

in casu historisch-geografische waarde: de site met motte en resten van omgrachting vormen een impressionant en visueel goed bewaard topografisch geheel binnen het historisch gegroeide landschap van Munte. De site is een zeldzaam geografisch fenomeen in de provincie Oost-Vlaanderen, illustreert er de vroege occupatiegeschiedenis en een bijzondere middeleeuwse bewoningsvorm, relaterend aan specifieke geografische kenmerken. De verheven ligging aan een oude verbindingsweg op een dominerende kouterrug aan de rand van een kleine dorpskern bij de Scheldevallei zijn sterk bepalende factoren in dit verband.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Kerkhof en calvarieberg, site met motte

Torrekensstraat (Merelbeke)
Ongeveer 250 meter verwijderd van de huidige kerk, ligt de begraafplaats van Munte met ovaalvormig oud kerkhof. Binnen het oude kerkhof stond de vroegere kerk van Munte; daarachter sluit een beboomde kleine heuvel met houtkant aan, voorheen bekend staand als calvarieberg, met bovenop een grafkapel. De motte kan aanzien worden als een klein en zeer vroeg voorbeeld van een castrale motte en klimt mogelijk op tot de 9de-10de eeuw. Mogelijk van in de 16de eeuw en minstens sinds de eerste helft van de 17de eeuw deed de motte dienst als calvarieberg bij de kerk. De huidige kapel van circa 1880 met uitgesproken neogotische bouwstijl bezit architecturale allure.

Is de omvattende bescherming van

Houtkant met fladderiep bij motte

Torrekensstraat (Merelbeke)
Een houtkant, met nog sporen van een traditioneel hakhoutbeheer, staat op de flanken van de motte. Er is redelijk wat opslag aanwezig van olm (ruwe, gladde en bastaard olmen), hakhoutstoven van es en tamme kastanje en verschillende hakhoutstoven van de zeldzame fladderiep. Een hoge hakhoutstoof van fladderiep werd gemeten op 80 cm boven het maaiveld en had een stamomtrek van 233 cm. Er staan ook een paar opgaande bomen, een canada populier en een olm.


Schermlinde

Torrekensstraat (Merelbeke)
De lindeboom is hier aangeplant als schermboom. Het gebouw dat door de boom werd beschermd kunnen we enkel nog zien op de Poppkaart van circa 1865. Het gebouw stond ten noordoosten van de boom. Het was gebruikelijk om gebouwen die bestonden uit vakwerk en voorzien waren van strodaken te beschermen met lindebomen.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kerkhof en calvarieberg, site met motte [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/8709 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.