erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Jan-Baptist

bouwkundig element
ID
10787
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/10787

Juridische gevolgen

Beschrijving

Eerste kerk opklimmend tot de 14de eeuw, tussen 1328 (verplaatsing van het dorp naar hoger gelegen gronden) en 1400 (zie het oudste jaartal teruggevonden op de aanwezige grafstenen).

Meermaals hersteld, aangepast en vergroot onder meer in 1685 met de bouw van een nieuw koor (zie witte steen zuidzijde); zijbeuken van 1846; bouw van een toren en zijkoor en de uitbreiding van het schip met twee traveeën naar ontwerp van E. Gife van 1869. Grotendeels vernield in 1940 bij het opblazen van de toren door de Belgische militaire overheid. Heropgebouwd naar ontwerp van L. Michielsens door toedoen van "Het Werk voor 's Lands Wederopbouw" (zie gedenksteen achteraan in de kerk), met behoud van het laatgotische koor van 1685; eerstesteenlegging op 22/12/1941; inwijding op 17/4/1943. Omringend kerkhof.

Georiënteerde, neogotische kruiskerk met uitgebouwde vierkante westtoren, driebeukig schip van vier traveeën, transept van één travee en bewaard laatgotisch koor van één rechte travee met driezijdige sluiting; rechthoekige sacristie (zuid) en bergruimte (noord) in de oksels van transept en koor; rechthoekige doopkapel links van de toren. Baksteenbouw onder leien bedaking met verwerking van natuursteen voor sokkel (westgevel), omlijstingen en aandaken. Westgevel met ingangsportaal in puntgevel: spitsboogdeur en monumentale oculus; toren onder ingesnoerde naaldspits. Schip met deels behouden muren van de vroegere kerk, met name de uitbreidingen van 1846 en 1869 (zie verschil materiaal en bouwnaden), geritmeerd door tweevoudig versneden steunberen, waartussen spitsboogvensters met neogotisch maaswerk. Koor met spitsboogvensters in zandstenen omlijsting; deels vernieuwd maaswerk; tegen oostzijde grafmonument van de familie Van Delft met Christusbeeld van 1794.

Bepleisterd en beschilderd interieur; spitsboogarcade met zuilen op polygonale sokkel; schip met houten spitstongewelf; half spitstongewelf in de zijbeuken; kruisribgewelf in koor.

Mobilair.

Schilderijen: Calvarie, 1573, door M. Coxie; Heilige Familie met kleine Johannes, tweede helft 17de eeuw, Vlaamse School; Lanssteek, 18de eeuw, J.M. Froiy.

Beeldhouwwerk: gepolychromeerd houten beeld van Johannes de Doper, 17de eeuw; geschilderd houten beeld van Jezus aan het kruis, 17de eeuw; witgeschilderde houten beelden van Heilige Petrus en Paulus, 1855, L. De Meyer; gepolychromeerd houten beeld van Heilige Jozef met kind en dito Mariabeeld (sacristie), tweede helft 19de eeuw; vier gepolychromeerde houten engeltjes, afkomstig van het vroegere zijaltaar, één met jaartal 1879.

Meubilair: hoofdaltaar met passieretabel, 1893, door J.B. De Broeck en J.B. Van Wint (deels ontmanteld door diefstal in 1980); neogotische zijaltaren afkomstig van de minderbroeders van de Oever te Antwerpen; eiken preekstoel, 1730; eiken biechtstoel, 17de eeuw. Overigens neogotisch meubilair.

Ten oosten van de kerk, tegen de scheidingsmuur tussen parking en oud kerkhof: resten van oude grafstenen, bij herstellingswerken aan de vloer in 1838 verwijderd uit de kerk en op initiatief van de Berendrechtse architect L. Michielsens hier geplaatst in 1943. De oudste grafsteen behoort aan Gillys Damaes en klimt op tot 1400.

  • Kadasterarchief Antwerpen, mutatieschetsen Berendrecht 1850/5, 1870/11, 1944/2.
  • Provinciaal Archief Antwerpen, Kerken, Antwerpen-Berendrecht, Sint-Jan-Baptist, plannen K 3.
  • ADRIAENSSENS C.C., Berendrecht, (Antwerpen, VII, 1961, nummer 2, p. 66).
  • GEERTS G., Berendrecht in West-Brabant, (Polderheem, XVII, 1982, nummer 2, p. 42-52).
  • JANSEN J., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie Antwerpen. Kanton Antwerpen I tot IV, Antwerpen-Brussel, 1979, p. 60-62.

Bron: KENNES H., PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. & HIMLER A. 1992: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Fusiegemeenten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nd, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Jan-Baptist [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/10787 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.