erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Antonius Abt

bouwkundig element
ID
11716
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11716

Juridische gevolgen

Beschrijving

Vrijstaande, georiënteerde kerk in neoromaanse stijl, ten noorden, ten oosten en ten zuiden omringd door grasveld met bomen en bakstenen afsluitingsmuurtje, ten noorden de Polderstraat.

Historiek

Eertijds stond hier de Sint-Antoniuskapel die zou opklimmen tot 1356-1399; in 1888 werd de kapel parochiekerk; in 1890 beslist men voor het optrekken van een nieuw bedehuis, zie datering op arduinen gevelsteen boven het zuidportaal; door een Koninklijk Besluit van 1891 werd de kerkfabriek gemachtigd om de kerk te bouwen; een ontwerp van 1889 door provinciaal bouwmeester P.J. Taeymans, zie gevelsteen; in 1893 voltooiing van de werken; inwijding op 26 juni 1893; restauratie- en onderhoudswerken in 1982 en 1986.

Beschrijving

Basiliek met driebeukig schip van vier traveeën; hoofdportaal, ten zuiden geflankeerd door vierkante toren met zijportaal en een ten westen aanleunende ronde traptoren, ten noorden door doopkapel; recht afgesloten, ondiep transept van één travee en koor van twee rechte traveeën met koorabsis, ten zuiden de sacristie en ten noorden de berging.

Baksteenbouw met verwerking van zandsteen onder meer in de dorpels, dekstenen, deuromlijsting, kordons,...; overwegend leien zadeldaken met dakkapellen, eindigend op puntgevels met schouderstukken, aandak en topornament; zijbeuken onder lessenaarsdaken, sacristie en berging onder tentdak. Gevels geritmeerd door tussen lisenen besloten rechthoekige (zijgevels en koor) of rondboogvormige (toren) spaarvelden; versneden steunberen tegen lisenen en op de hoeken; fries met bloktand onder houten kroonlijst op stenen klossen. Rondboogvensters in bakstenen omlijsting, gekoppeld in lichtbeuk en transept.

Westgevel: rechthoekige, houten vleugeldeur met beslag en rondboogvormig zandstenen timpaan, gevat in dito, geprofileerde omlijsting, op dagkanten slanke zuiltjes met teerlingkapiteel; blinde boogfries met in centrale nis beeld van Sint-Antonius; roosvenster met maaswerk. Drieledige toren, ten zuiden zijportaal met rechthoekige houten deur met beslag onder blind rondboogveld en met gelijkaardig uitgewerkte dagkanten (zie hoofdportaal), ingesnoerde spits met dakkapellen en ijzeren windvaantje.

Interieur

Bakstenen binnenmuren met witgeschilderde schei- en gordelbogen, binnenwelfvlakken, kordons, muurbanden,... Schip met rondboogarcade op zuilen met arduinen teerlingkapiteel, muurbanden en beschilderde octogonale sokkel; vensters in lichtbeuk met bepleisterde en beschilderde omlijsting, onderaan doorlopend in de omlijsting van gekoppelde, rechthoekige uitsparingen.

Schip, zijbeuken, transept en koor met overwegend dwarse tongewelfjes, onderling gescheiden door gordelbogen op consoles, in hoofdbeuk met oculi in de zwikken; kruising met koepelgewelf; koorapsis onder half koepelgewelf met drie steekkappen; zijportaal en doopkapel met kruisgewelf. Zwarte, marmeren vloer; doopkapel afgesloten door smeedijzeren hek.

Mobilair, overwegend uit het vierde kwart van de 19de eeuw tot het eerste kwart van de 20ste eeuw. Beeldhouwwerk: retabel van Sint-Anna-ten-Drieën en Heilige Antonius, eerste helft van de 16de eeuw, eik, afkomstig van voormalige Onze-Lieve-Vrouwekapel of Sint-Antoniuskapel (?); Heilige Isidorus, 1895, hout, door P.H. Maes; Christus aan het kruis, 17de eeuw, kruis recenter, hout; retabel van Onze-Lieve-Vrouw van Kevelaar, eerste kwart van de 20ste eeuw, eik, op plint van witte zandsteen, copie van het origineel Onze-Lieve-Vrouwebeeldje te Kevelaar in stolp met koper afgewerkt, door N. Daems; reliekschrijn in retabel van het hoofdaltaar, koper, natuursteen, vierde kwart van de 19de eeuw of eerste kwart van de 20ste eeuw, door B. Bardenhewer-Oidtmann.

Meubilair: doopvont, arduin, vierde kwart van de 19de eeuw of eerste kwart van de 20ste eeuw.

Rond de kerk ligt het voormalige kerkhof dat werd geruimd. Het is momenteel een grasveldje omgeven door een laag bakstenen muurtje.

  • Archief Afdeling Monumenten en Landschappen - Brussel, Plannenfonds Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, provincie Antwerpen, Oud-Turnhout, parochiekerk Oosthoven.
  • DE KOK H., Gids voor het oude Turnhout en Omgeving, deel 2, De Omliggende gemeenten, Antwerpen-Amsterdam, 1980, 24-26.
  • JANSEN J., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie Antwerpen. Kanton turnhout I, 1976, 21-22.
  • VAN AUTENBOER E., De gulden van St.-Antonius en van St.-Sebastiaan, in Corsendonca, 1995, 34.
  • VAN HOUT W., Honderd jaar Sint-Antoniusparochie oosthoven, passim, Oud-Turnhout, 1988.

Bron: DE SADELEER S. & PLOMTEUX G. 1997: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Turnhout, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: De Sadeleer, Sibylle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Gedenkplaat ter ere van gesneuvelden in de kerk met opschrift "Zalig aandenken der slachtoffers van den oorlog 1914-1918 Oosthoven".
  • Heemkring Corsendonca.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Antonius Abt [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11716 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.