Op het dorpsplein van Laarne staat midden voor de kerk en naast het oud gemeentehuis een opvallende solitaire boom. Deze monumentale boom wordt lokaal als een vrijheidsboom of aanplanting die herinnert aan een vroeger bestaande vrijheidsboom aanzien.

Historiek

In een archiefstuk van 1800 is er melding van de vrijheidsboom van Laarne. Dergelijke vrijheidsbomen werden tijdens de Franse Revolutie massaal in dorpscentra en stedelijke kernen op een publieke plaats aangeplant als symbool voor de vrijheid van de burgers verworven met de revolutie. Vele van die vrijheidsbomen werden echter nadien omgehakt en later vervangen. Andere solitaire dorpsbomen werden als onafhankelijkheidsboom aangeplant ter gelegenheid van de Belgische onafhankelijkheid in 1830 of het betreft jubileumbomen geplant na 100 jaar Belgische onafhankelijkheid in 1930. Het beëindigen van de Eerste Wereldoorlog in 1918 en van de Tweede Wereldoorlog in 1945 gaf ook aanleiding tot het planten van een vredesboom op openbaar domein. Vele Oost-Vlaamse gemeentebesturen gingen, gevolg gevend aan een mededeling terzake in een omzendbrief van de Gentse provinciegouverneur van 31 mei 1919, over tot het planten van een boom ter herdenking van de bevrijding van België en ter nagedachtenis aan de oorlogsslachtoffers. In de onmiddellijke omgeving van de herdenkingsboom, bij of aan de kerk of het gemeentehuis, werd dikwijls aansluitend of wat later ook een oorlogsmonument of gedenkplaat voor de gesneuvelden opgericht.

Volgens archieffoto's en oude prentkaarten is de plataan op het dorpsplein van Laarne als relatief jonge boom reeds aanwezig minstens sinds circa 1930; in de beginjaren van de 20ste eeuw (voor 1914) is er nog geen boom te zien.

Beschrijving

De dorpsboom van Laarne is een fraai gekandelaard exemplaar van gewone plataan (Platanus x hispanica) met een stamomtrek van 2,11 m.

De afmetingen van deze boom wijzen op een exemplaar van maximaal 100 jaar oud. Het is mogelijk dat hij werd aangeplant als vredesboom of ter herinnering aan het historisch feit van de bevrijding in 1919 of als jubileumboom in 1930 ter herdenking van de Belgische onafhankelijkheid of op een ander tijdstip in de periode 1914-1930 ter vervanging of herinnerend aan de vroegere vrijheidsboom op de dorpsplaats.

De dorpsboom van Laarne is, zoals gebruikelijk en voorgeschreven was voor de aanvankelijke vrijheidsbomen, aangeplant op openbaar terrein, bij voorkeur op de hoofdplaats van het dorp tussen de twee voornaamste openbare gebouwen: hier aan de noordzijde van de Dorpsstraat waar zij verbreed tot een goed herkenbaar centraal plein, tussen het gemeentehuis van 1767 en de gotische hallenkerk. Het omgevende gekasseide wegdek van de Dorpsstraat ligt in het verlengde van dat van de Kasteeldreef, de opvallende en brede rechte as die de historische dorpskern met het feodale kasteel van Laarne verbindt.

De representatieve en historische dorpsboom bezit naast zijn symboolwaarde ook een functie en betekenis op sociaal-cultureel vlak: hij versterkt er als levend monument door zijn locatie en opvallend silhouet het centrumkarakter van het plein, is er tevens ruimtelijk-visueel sterk beeldbepalend en vervult er een rol als herkenningsteken en bij lokale culturele manifestaties.