erfgoedobject

Bomenrij op oude stadswal

landschappelijk element
ID
133257
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/133257

Juridische gevolgen

  • is deel van de aanduiding als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Stadscentrum Maaseik
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

De nog onverharde zuidelijke oude stadswal van het historisch centrum van Maaseik is beplant met een rij van 32 bomen. Het betreft voornamelijk Amerikaanse eik (omtrek tussen de 200 en 275 cm) maar ook enkele lindes (ca 200 cm omtrek). In het westen buigt de wal af naar het noorden. Dit noordelijk stuk is aan weerszijden beplant met in totaal 10 bomen, eveneens Amerikaanse eik en linde. In de hoek bevindt zich een kapel.

Deze omwalling is een restant van de oude vesting die ontstond in de 13de eeuw maar verschillende keren werd afgebroken, heropgebouwd en gewijzigd. In 1673, nadat de Fransen de grensstad hadden ingenomen, werd in opdracht van de Franse koning door Vauban een nieuwe vesting aangelegd. Uit een oude gravure uit 1673, waarop de toenmalige vesten stonden afgebeeld, blijkt dat de wallen toen reeds met bomen beplant waren. Militaire beplantingen waren een belangrijk onderdeel van de verdedigingswerken en bestonden doorgaans uit een dichte doornhaag op de bermen en opgaande bomen op de wallen. Opgaande bomen en struiken verstevigden met hun wortels de aarden wallen en konden ten tijde van belegering brandhout en constructiehout voor extra versterkingen leveren. De Vaubanvesting hield slechts enkele jaren stand, maar in de 18de eeuw werd, opnieuw door de Fransen, een nieuwe vesting aangelegd. Deze bestond uit wallen van 12 meter breed, met daarbovenop een stenen verdedigingsmuur en rondom een stadsgracht. Op de kabinetskaart van de Ferraris (1771-1778)is te zien dat ook toen deze wallen beplant waren met bomenrijen. De Franse vestingbouwer Bernard Forest de Bélidor (1698-1761) raadde in een werk uit 1734 aan om drie rijen bomen te planten: aan de voet van de wal, op circa één meter van de rand van het terreplein en op de helling van de vestingwal. Als boomsoort raadde hij iepen aan. Ook in Maaseik zouden op de oude vesten iepen gestaan hebben. In de 19de eeuw werden de vestingwerken gesloopt en de stadswal werd verlaagd. In het begin van de 20ste eeuw werden de wallen gebruikt als boulevard, omzoomd door knotlindes. De functie van de beplanting werd aldus verlegd van een militaire naar een esthetische. Deze bomen werden omgehakt in 1926. De huidige bomen werden vermoedelijk kort nadien geplant. Dit is nog het enige gedeelte van de oude boulevard dat bewaard gebleven is. De gracht werd in de jaren 1960 gedempt.

  • Schlusmans F. 2005: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Maaseik, Kantons Bree - Maaseik, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 19N1, Brussel - Turnhout.
  • Boosten M., Jansen P. & Borkent I. 2012: Beplantingen op verdedigingswerken, Utrecht
  • Sangers W. en Daniëls G. 1974: Maaseik, Architectuur en historie, Maaseik

Auteurs: Kinnaer, Anse
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Bomenrij op oude stadswal [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/133257 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.