Het Jongenbos ligt ten noordoosten van het centrum van Vliermaalroot, in het noordelijk gedeelte van Vochtig-Haspengouw. Tot 1865 maakte het deel uit van de gemeente Vliermaal. Het suffix -root zou wijzen op het aanvankelijk bosrijke karakter van de destijds noordelijke uithoek van Vliermaal. Loonse lenen in die omgeving waren onder andere het Jongenbosch (reeds vermeld in de 14de eeuw) en het Wermerbosch. Aan de overkant van de Winterbeek - in Diepenbeek - ligt een smalle strook die eveneens tot het goed Jongenbos behoorde. Het reliëf van de omgeving is nagenoeg vlak.

Het kasteeldomein Jongenbos omvatte zo’n 20 ha park, 100 ha bos en 180 ha landbouwgrond. Het huidig kasteel is een complex uit het midden van de 19de eeuw, bestaande uit een alleenstaand dubbelhuis (met neoclassicistische inslag) en ten oosten daarvan een koetshuis. Het woonhuis is een bepleisterde en witgeschilderde bakstenen bouw met hardstenen afwerking. Rondom het kasteel ligt een park in landschapelijke stijl met twee smeedijzeren bruggetjes en een vijver.

Het historisch stabiele bos fungeerde steeds als park- en jachtdomein van het gelijknamige Loons leengoed. De bouwheer van het huidig kasteel, baron Van der Meer, liet er - zo wordt verteld - zeventigduizend bomen aanplanten. Het aanpalende, bestaande loofbos was immers gerooid omdat de bouw van het kasteel grote hoeveelheden hout vereiste. Dat werd vooral gebruikt als brandhout in de ovens van de steenbakkerij. De bakstenen werden er uit plaatselijke klei vervaardigd. De tertiaire zand- en kleilagen, die zich hier op geringe diepte onder de zandleemmantel bevinden, werden ontgonnen, hetgeen in de vijver achter het kasteel resulteerde. Aanvankelijk werd het planmatig aangelegde bos intensief beheerd: bomen werden gesnoeid, hakhout verwijderd en de dreven onderhouden. Sinds de Tweede Wereldoorlog werd reeds zo’n 30 ha tot weiland omgevormd. Aan de overkant van de Winterbeek ligt een dennenbosje, vergelijkbaar met dennenbossen in de Kempen. Op de vochtigste plaatsen staan populieren en elzenbroeken. Thans zijn park en bos door een extensief onderhoud enigszins verwilderd en hebben zij een semi-natuurlijk uitzicht, landschappelijk echter niet minder aantrekkelijk. Het is een gesloten bos met halfopen randzones. De randzones, vooral in westelijke en noordelijke richting (De Wale Weyde), zijn overblijfselen van een meer gesloten bos. Oude bomen, bomenrijen en houtkanten doorheen de vochtige weidegronden zijn landschappelijk waardevolle restanten, verspreid voorkomende bosjes en struikgewas belangrijke structuren in de halfopen zones.

Het agrarisch bodemgebruik in de omgeving bestaat - omwille van de slechte natuurlijke drainage en de hoge bodemvochtigheid - hoofdzakelijk uit weilanden terwijl de akkerbouw in de eerste plaats op veeteelt afgestemd is. De (laagstammige) fruitteelt is hier aan de noordrand van Vochtig-Haspengouw beperkt.