erfgoedobject

Kasteeldomein Doggenhout

bouwkundig / landschappelijk element
ID
13811
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/13811

Juridische gevolgen

Beschrijving

Ten zuiden van de dorpskern gelegen waterkasteel uit de 14de eeuw en de 17de eeuw, met vierkante plattegrond. Omhaagd domein met grasperk rondom het kasteel, eertijds toegankelijk via Ranstsesteenweg met neogotisch poortgebouw van circa 1880.

Historiek

Oudste vermeldingen van 1186 in het cartularium van de Antwerpse Sint-Michielsabdij, en in 1260 in charter van de Sint-Bernardusabdij te Hemiksem. Voor 1200 werd Ranst bij erfdeling in twee gesplitst, waardoor de heerlijkheid Doggenhout in begin 13de eeuw in bezit kwam van Wouter of Walter Berthout I van Berchem. Dit allodiaal goed kwam voor 1351 in het bezit van het feodaal hof van Brabant, want in 1351 deed Costin I van Berchem leenverhef voor de heerlijkheden Ranst en Berchem. De hoge gerechtigheid bleef in bezit van de hertog van Brabant en Doggenhout werd de kern van de heerlijkheid Ranst-Berchem. Tot 1407 in bezit van de familie van Berchem, daarna van de familie van Liere. Kasteel Doggenhout waarschijnlijk achtereenvolgens in handen van Arthur le Begue (1537 of 1539), Pieter van den Daele (1547), Jan van Liere (1551), Nicolaas Oudaert (1555), Andreas van der Molen (of Meulen) (1591), Jeanne de Rovelasca (1610), geërfd door familie de Fourneau. In de 19de eeuw in bezit van de families Le Grelle en de Terwagne. Meermaals verkocht in de 20ste eeuw onder meer aan Snoeck (1902) en Louis Troost de Berchem (1926).

De donjon dateert uit de eerste helft van de 14de eeuw, uitgebreid in 1610-1613 door Jeanne de Rovelasca en kreeg de functie van hof van plaisantie.

Van het vroegere kasteel bleven de zandstenen fundamenten en toren bewaard. Ook de dubbele omgrachting en de toren bij de toegangspoort bleven bewaard. In deze vorm is het kasteel voorgesteld bij J. Le Roy in zijn "Notitia Marchionatus", Amsterdam, 1678. Tot in de 17de eeuw waren er twee donjons, waarvan een alleenstaande op een motte. Jean-Corneille Adriaenssen liet het kasteel kort na 1895 restaureren naar ontwerp van J.A. Van der Gucht. Nogmaals hersteld in het tweede kwart van de 20ste eeuw.

Beschrijving

Kasteel

Kasteel met vierkante plattegrond gelegen binnen ronde vijver. Naar het oosten gerichte voorgevel waarvoor bakstenen brug met een rondboog, hoekstenen van natuursteen en bakstenen borstwering; alsook vaste houten brug met smeedijzeren borstwering ter vervanging valbrug. Gebouw met in zuidwestelijke hoek rechthoekige donjon van een (zuidgevel) en twee (westgevel) traveeën en drie bouwlagen onder haakse zadeldaken (leien); rechthoekige dakkapellen onder afgewolfde daken.

Verankerd gebouw van natuursteen, met steigergaten aan westgevel. Zuidelijke en oostelijke trapgevels met acht treden. Halfrond erkertorentje aan westgevel; leien spits en smeedijzeren windwijzer; gedeeltelijk opgetrokken uit natuursteen en baksteen, met steigergaten onder kroonlijst van natuursteen.

Beluikte rechthoekige vensters en bolkozijnen uit de 17de eeuw. Flankerende L-vormige vleugel van twee (west- en zuidgevels) en vier (oost- en noordgevels) traveeën en twee bouwlagen onder afgeknot tentdak (leien); houten dakvensters en dakkapellen, onder afgewolfde daken.

Verankerd bakstenen gebouw op hoge afgeschuinde onderbouw van zandsteen met rechthoekige getraliede keldermonden en schietgaten. Speklagen, hoekstenen en steigergaten van zandsteen. Daklijst op houten modillons. Houten driezijdige erker van 1895 aan zuidgevel. Merkwaardige half beluikte kruiskozijnen met negblokken, kwartrond geprofileerde tussendorpel en bekroning van natuursteen met rondboogvormige tand- en waterlijst, boogveld met schelpmotief. Westgevel met rechthoekige beluikte venstertjes met negblokken en rondboog- of korfboogvormige ontlastingsbogen met zandstenen sluitsteen en boogveld met mozaïek van bak- en zandsteen. In oostgevel korfboogpoort, geflankeerd door pilasters met diamantkoppen; sokkels en geprofileerd kapiteel met obeliskvormige bekroning. Getralied tudorboogvormig bovenlicht met water- en tandlijst, bekroond met hogel.

Interieur

Zolderingen met moer- en kinderbalken en versierde sloffen. Moerbalken in huidige eetkamer gedragen door gecanneleerde marmeren pilasters met Korintische kapitelen. Tegel- of houten vloeren. Voormalige kelderkeuken in donjon met gotische schouw van zandsteen. Eetkamer met schouw in Frans I-stijl. Een van de kamers in het donjongedeelte met prachtige renaissanceschouw gedateerd 1561 met voluutvormige marmeren dragers, rechthoekige houten schoorsteenmantel waarin rechthoekig schilderij met voorstelling scheppingsverhaal. Verder enkele eenvoudige gotische en neo-(?) gotische schouwen van zandsteen. Trap in hal met trappaal bekroond met schilddragende leeuw, gedateerd 1613. Prachtig gebeeldhouwde deur, in hal, vermoedelijk afkomstig van de sacristie van de kerk van Beersel.

Poortgebouw

Axiaal met oostelijke voorgevel kasteel neogotisch poortgebouw met bakstenen brug, heden verbouwd tot garage. Verankerd gebouw van natuursteen, bekroond met kantelen. Gekanteelde halfronde hoektoren ten zuidoosten. Rechthoekig venstertjes met geprofileerde lateien en grotendeels gedichte rondboogpoort met vlakke sluitsteen en waterlijst. Aan noordoost- en zuidoostzijden van het domein, bijgebouwen in neotraditionele stijl, uit de 20ste eeuw.

  • DE CLERCK F., De heerlijkheid Doggenhout, Bijdrage tot de geschiedenis van Ranst, deel III, Ranst, december 1971.
  • GIJPEN L., Krans van kastelen in de provincie Antwerpen, Antwerpen, 1960, 91-98.
  • OP DE BEECK E., Kastelen der Antwerpse Kempen, Aarschot, s.d. 1960, 38-40.
  • PEETERS F., Le château Doggenhout à Ranst, Antwerpen, 1939.
  • WILSENS s., Kastelen in Antwerpen, Hasselt, 1972, 14-15.

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n2 (Ho-Ra), Brussel - Gent.
Auteurs: Wylleman, Linda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Een dreef van opgaande bomen, afgesloten door een metalen hek tussen hekpijlers, leidt vanaf de Doggenhoutstraat naar het kasteel. Een park, bestaande uit grasperken met groepen opgaande bomen, omgeeft het kasteel. De Ferrariskaart (1770-1778) geeft “Kruykenborgh” weer als een waterkasteel met moestuinen en een boomgaard binnen een omgrachting. Op de kaart van Vandermaelen (1846-1854) wordt het kasteel vermeld als "Château Doggenhout ou Kruykenberg".

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden van Jozef Jean François de Ferraris, opgesteld tussen 1770-1778, schaal 1:11.520.
  • Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven tussen 1846-1854, schaal 1:20 000.
Auteurs: Cox, Lise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein Doggenhout [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/13811 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.