erfgoedobject

18de-eeuwse spuien

bouwkundig element
ID
200447
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/200447

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed 18de-eeuwse spuien
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument 18de-eeuwse spui
    Deze bescherming is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument 18de-eeuwse spui
    Deze bescherming is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument 18de-eeuwse spui
    Deze bescherming is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument 18de-eeuwse spui
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Tot aan de Franse Revolutie was de Sint-Bernardusabdij van Hemiksem eigenares van het Zoerselbos met daarin de Hooidonkse Beemden. Deze beemden waren aanvankelijk moerassige hakhoutbossen. In de loop der eeuwen werden zij door de paters bernardijnen omgezet in beemden. Vrij vroeg begint men met de kunstmatige bevloeiing van deze beemden met het water van de Tappelbeek. De paters van Hemiksem kenden deze techniek waarschijnlijk door de bevloeiingen van hun gronden gelegen aan de Schelde en de Rupel. Door de constructie van een reeks spuien en dijken werden de beemden onder water gezet. Het water van de Tappelbeek bevatte nogal wat kleideeltjes daar zijn bron gelegen was in de kleistreek van Westmalle en Sint-Lenaarts. Ook het verrottingsproces zorgde voor een bijkomende vorm van bemesting. Het procedé zou reeds in de 16de eeuw in gebruik geweest zijn, maar het raakte in onbruik in de 17de eeuw. In de 18de eeuw werd het vloeibeemdensysteem hersteld door middel van houten spuien, die van 1730 tot circa 1760 door stenen spuien werden vervangen en aangevuld. De bevloeide gedeelten brachten tussen 1710-1729 gemiddeld 124 procent méér op dan de niet bevloeide. Tussen 1780-1785 is dit cijfer zelfs gestegen tot 174 procent.

De spui in de Monnikendreef is uit baksteen, ook de trechtervorming geschikte, aansluitende damwanden; baksteen met cement bezetwerk. Eén van beide openingen werd circa 1800 aangepast tot twee rechte bakstenen stijlen met damgleuven en I-balk. De andere opening heeft de vorm van het gedrukt segmentboogvormig gewelf. Twee hardstenen palen maakten deel uit van een nu verdwenen smeedijzeren afsluiting. Stenen vloer.

Spui Antwerpsedreef is uit baksteen, 18de eeuw; segmentboogvormig gewelf, bakstenen vloer en drempels; aansluitende bakstenen damwanden zijn trechtervormig geschikt en bovenaan afgewerkt met baksteen op kant.

Spui Hooidonkse Beemden is uit baksteen en natuursteen, 18de eeuw met enkele 20ste-eeuwse wijziging bovenaan: onder andere vlak gewelf in beton en hout. Vloer, drempel en basis van de muren in natuursteen evenals de geleiderstijlen.

Spui achter ’t Boshuisje: baksteen en natuursteen, 18de eeuw. De beschrijving beantwoordt grosso modo aan de spui in de Antwerpsedreef. Hier echter zijn ook de gewelfbogen afgewerkt met natuurstenen blokken evenals de muurbasissen, de vloer, de drempels, de geleiders. De damwanden zijn bovenaan van vlechtingen voorzien.


Bron: Onroerend Erfgoed Antwerpen, beschermingsdossier DA000749, Vier spuien in Zoerselbos
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Zoersel

  • Is deel van
    Zoerselbos en Hooidonkse Beemden


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: 18de-eeuwse spuien [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/200447 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.