erfgoedobject

Cinema Festa

bouwkundig element
ID
200509
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/200509

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Cinema Festa
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Cinema Festa
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Historiek

De inpandige cinema Festa, met 550 zetels, werd volgens C. Wildiers gebouwd in 1938. Hij vermeldt de heren Goossens en Jacobs als de initiatiefnemers, maar niet de ontwerper. In het stadsarchief bleef de bouwvergunning van 1938 bewaard. Ook het Provinciearchief bewaart een vergunning inzake de hinderlijke inrichtingen voor deze zaal. Beide vermelden als opdrachtgever alleen Dhr. J. Goossens.

Het ontwerp uit 1937 is van architect Leopold Van Den Broeck. Deze zaal van 550 zitplaatsen is geheel inpandig en heeft een toegang via een poort die deel uitmaakt van een bestaand, 19de-eeuws huis met gepleisterde lijstgevel in de Offerandestraat. In het vergunningsdossier voor de hinderlijke inrichting wordt de erfdienstbare doorgang tussen Offerandestraat 94 en 96 erkend als nooduitgang, hoewel de gemeente daartegen bezwaar had gemaakt. Op dit perceel bevond zich reeds sinds 1896 een feestzaal die in opdracht van Emile Loons was opgetrokken door de architecten Jean Baptiste en Emile Vereecken. In vergunningsdossiers voor de exploitatie als danszaal duikt vanaf 1925 de naam "Festa" op.

Architectuur

Qua plattegrond is de cinema goed vergelijkbaar met gesloopte cinema "Centra" op het Kiel, welke dateert uit 1937 en eveneens ontworpen werd door Leopold Van Den Broeck. De merkwaardige hoekoplossing in de opvatting van de plattegrond is ongetwijfeld beïnvloed door de oplossing die Duiker voor de bekende "Cineac" in 1934 in Amsterdam realiseerde. De plattegrond is gebaseerd op een kwartcirkel, waarbij het doek in de het middelpunt van het cirkelsegment of in een hoek van het perceel gesitueerd is.

Bij de Festa gaat het evenwel niet om een hoekperceel. Het is in deze periode van het nieuwe bouwen dat men, wars van neo-stijlen en representatiearchitectuur, op zoek gaat naar een functioneel concept voor de bioscooparchitectuur. "Het specifiek karakter van het film- en bisocoopwezen, zowel op louter technisch vlak, als wat de presentatie en het publiek betrof, noopte tot een optimaal, medium-eigen architectuurconcept, dat onvermijdelijk afweek van de gebruikelijke theatertypologie. De bioscoop evolueerde gaandeweg tot een projectiemachine - slechts een akoestische schil, een witte rechthoek en een lichtbundel - berekend op maximaal comfort en veiligheid. Het zien was van belang, niet het gezien worden; het representatieapparaat van het theater viel ten prooi aan het utiliteitsprincipe".

Ook in Batîr bespreekt Maurice Deletang de functionele vereisten van een cinemazaal. Hij benadrukt dat het voor de goede zichtbaarheid van belang is dat de toeschouwer zich nabij de bissectrice tussen de cabine en het doek bevindt. De taartspie- of trechtervorm wordt als de ideale vorm voor een bioscoopruimte vooropgesteld. Deletang waardeert in het werk van architect Leopold Van Den Broeck ook het bijzondere decor. Dat decor bepaalt niet alleen het karakter "hautement spectaculaire", maar is tegelijk functioneel voor de kwaliteit van de klank en de verlichting van de zaal. De indirecte verlichting achter de profiellijsten bestond oorspronkelijk uit lampen met krypton-gas.

De interieurdecoratie van de "Festa" is zeer vergelijkbaar qua opvatting aan de andere cinema's van Leopold Van Den Broeck zijnde de "Astra", de "Scala", de "Capitole" en de "Movy", die allen vandaag niet meer bestaan.

In 1956 behoorde deze cinema tot het Georges Heylen-concern, zo leiden we af uit C. Wildiers vermelding. Later werd de cinema gebruikt als atelier voor het vervaardigen van "calicots". Dit zijn de grote geschilderde borden aan de gevel of inkompartij van de bioscoop, waarmee de lopende films werden aangekondigd. Deze calicots werden vervaardigd op doek of panelen en steeds overschilderd, waardoor er weinig originele bewaard bleven. Voor het vervaardigen van de doeken projecteerde men een beeld op het te schilderen doek of paneel. Een oude bioscoopzaal beschikte over de mogelijkheid tot projecteren van een beeld en kreeg daarom een tweede leven als atelierruimte voor het vervaardigen van calicots.

Momenteel maakt de zaal deel uit van een supermarkt. Het fraaie zaalinterieur met de asymmetrisch naast het doek opgestelde paddenstoelvormige kolommen werd recent opgefrist. Het werd herschilderd en alle lijstwerk werd terug van de vereiste lampen voorzien die voor de typische, indirecte verlichting zorgen. Ook het asymmetrische balkon bleef bewaard evenals de projectiekabine. De zetels op het balkon zijn verdwenen, maar de gradins bleven bestaan en de beide toegangen en trappen. In de functionele en brandveilige projectiekabine bleven geen projectoren meer bewaard, maar wel het blauwe glas in het raam in de gevel dat voor een mysterieus daglicht zorgt.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 18#8724 (1937-1938, plattegronden en doorsnedes van de zaal) en 18#11356 (1938, luifel aan de toegang), 1896#1463 (feestzaal); milieuvergunning 845#41 (1937).
  • Provinciaal Archief Antwerpen, dossier 1937/73, vergunning goedgekeurd door de Bestendige deputatie op 22.12.1937 voor een kinemazaal met twee projectietoestellen en een accumulatiebatterij voor de noodverlichting.
  • CALDERON A. 1998: Historiek der bioscopen van Vilvoorde, uitgeverij Het Streekboek.
  • DELETANG M. 1937: Cinémas à Anvers, Architecte L. Van Den Broeck, Batîr 6.53, 1138-1140.
  • DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R., & PLOMTEUX G. 1979: Zaal "Oud België”, Bouwen door de eeuwen heen, 3nb, Gent, 170.
  • KENNES H. & STEYAERT R. 1997: Cinema "Plaza" te Duffel, Bouwen door de eeuwen heen 13n4, Turnhout, 72-73.
  • VAN AERSCHOT-VAN HAVERBEEK S., DESEYN G. & BRAEKEN J. 1988: Bioscoopnummer, Monumenten en Landschappen 7.5.
  • MIGOM S. s.d.: Antwerpen: Kipdorpvest 26-28, Zaal “Oud België” of “Ancienne Belgique”, onuitgegeven historische nota van de dienst cultureel erfgoed van de provincie Antwerpen.
  • S.N. 1938: Le krypton et l'éclairagisme, Batîr 7.72, 497.
  • S.N. 1953: Lijst der 35 mm Bioscopen in uitbating op 30 juni 1952, bijgehouden tot 15 mei 1953, uitgegeven door de Belgische Syndicale Kamer van Cinematrographie, gevestigd Sterrenkundelaan 22 te Brussel.
  • STEENMEYER R. 1984: Ontspanningsgelegenheden, in Industriële Revoluties in de provincie Antwerpen, Antwerpen, 369-377.
  • WILDIERS C. 1956: De kinema verovert de Scheldestad, Antwerpen, 14.

Bron: Beschermingsdossier DA002346
Auteurs: Malliet, An
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Cinema Festa [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/200509 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.