Gedenkzuil nabij de kerk van Poelkapelle. De kerk van Poelkapelle ligt langs de Brugseweg, nabij het Guynemerplein, het centrum van de gemeente. In de kerk hangt een gedenkplaat en een klok in verband met de Eerste Wereldoorlog.

Historische Achtergrond

Dit gedenkteken voor de burgerlijke en militaire doden van Poelkapelle werd onthuld op 28 juli 1929, waar ook de plaatselijke V.O.S. (Vlaamse Oud-Strijders) aanwezig waren, naast andere verenigingen van oud-strijders, aldus een mededeling van de V.O.S. Er zouden op de plechtigheid enkele Vlaamse liederen gezongen zijn. Na de Tweede Wereldoorlog werden de namen van de doden van die oorlog toegevoegd.

Vier van de herdachten op deze gedenkzuil, zijn begraven in een militair ereperk op de burgerlijke begraafplaats van Poelkapelle. Zij worden tevens herdacht op een gedenkplaat voor de militaire en burgerlijke oorlogsdoden van Poelkapelle in de kerk. In de kerk is tevens nog een klok ter herinnering aan de Eerste Wereldoorlog. Vroeger stond op de hoek van de markt, tussen het Guynemer-monument en de kerk, nog een ander oorlogsgedenkteken: een tank. In Poelkapelle was met de Derde Slag bij Ieper immers het grootste "tankkerkhof" ontstaan, toen de geallieerden verschillende keren de drassige gronden probeerden te heroveren. Eén van de verst gevorderde tanks, van het type Damon 29, werd als souvenir behouden en in 1923 uitgegraven en op een voetstuk geplaatst. In 1940 recupereerden de Duitsers het ijzer.

Vanaf eind juli 1914 kwam Poelkapelle in contact met de oorlog. Eerst kwam het mobilisatiebevel en algauw vielen de eerste Poelkapellenaren. De burgerwacht ontwaarde spionnen onder de vorm van Duitse paardenhandelaars en verkenners (de beruchte Uhlanen). Algauw zag het dorp vluchtelingen en krijgsgevangenen in de ene, en geallieerde troepen en hun materiaal in de andere richting passeren. Op 20 oktober vluchtte bijna de hele bevolking van Poelkapelle naar het westen. Diezelfde avond nog veroverden de Duitsers het dorp. Ze zouden er drie jaar blijven. Verder liepen de reservekorpsen (de zogenaamde 'studenten') zich bloedig te pletter op Langemark. De gewonden stroomden toe en werden overal waar mogelijk ondergebracht. De doden werden eerst begraven in tuinen, daarna op het burgerlijke kerkhof en tot slot op militaire begraafplaatsen.

Na die Eerste Slag bij Ieper werden de resterende burgers tijdens de eerste oorlogswinter naar Roeselare gebracht. Vlakbij Poelkapelle werden de gasflessen ingegraven, die de eerste grootschalige gasaanval van 22 april 1915 zou doen ontlokken. In de daaropvolgende gevechten werd een bres in het geallieerde front geslagen.

Vanaf 1915 en vooral in 1916 werd Poelkapelle uitgebouwd tot een militaire versterking. De kerktoren werd neergehaald en talrijke betonnen bunkers en schuilplaatsen werden gebouwd door burgerlijke dwangarbeiders uit Roeselare. Ook de bouwmaterialen werden via het spoor vanuit Roeselare aangevoerd.

In het luchtruim boven Poelkapelle werden vanaf de zomer van 1917 ware luchtgevechten gevoerd, terwijl de Britse artillerie het dorp tot een maanlandschap herschiep. De Derde Slag bij Ieper was losgebarsten. De geallieerden probeerden tot vier maal toe Poelkapelle te heroveren. Hun nieuwe wapens, de tank, bleven echter in de modder steken. Op 9 oktober 1917 slaagden geallieerde eenheden er moeizaam in om de bunkers van de Flandern-II-Stellung één voor één te overmeesteren. Het dorp werd gedeeltelijk veroverd. Enkele maanden later, tijdens het Duitse Lente-Offensief, moesten de geallieerden deze bunkers en het dorp Poelkapelle opnieuw prijsgeven. Op 28 september 1918, de eerste dag van het Geallieerde Eindoffensief, werd Poelkapelle uiteindelijk definitief op de Duitsers veroverd door Belgische eenheden.

In 1919 arriveerden, naast de eerste toeristen, ook de eerste bewoners. In plaats van een dorp troffen ze een woestenij aan. Het enige herkenningspunt was een bordje "Ici Poelcapelle". Het opruimen en de wederopbouw kon beginnen. De inwoners van Poelkapelle kregen hulp van arbeiders, krijgsgevangenen en militairen. In de buurt van het station verrezen de eerste barakken. Het dorp zou uiteindelijk toch min of meer op zijn oorspronkelijke plaats herbouwd worden, rond een barak gebruikt als noodkerk, maar ditmaal met een 'opener' aanblik. De nieuwe kerk, geconsacreerd in 1930, werd groots opgevat, historiserend maar toch modern, naar een ontwerp van M. Allaert (Kortrijk) en gebouwd door aannemer Declercq (Ardooie).

Kenmerken

Zuil geplaatst op een vierkante, bakstenen bloembak. De sokkel is meerdelig en geprofileerd en heeft een doorlopende kroonlijst bovenaan. Daarop staat een vierkante naar boven toe versmallende zuil piramidaal afgewerkt met doorlopende groef eronder.

Op de zuil: op de voorzijde is bovenaan een kruis in vlakreliëf en daaronder een opgerichte sabel, een lauriertak en een vaandel aangebracht, die elkaar kruisen; op de linkerkant een helm; op de rechterkant een gekruiste eiken- en lauriertak; op de achterkant een palmtak. Op de sokkel: "Poelcapelle aan zijne duurbare Gesneuvelden", "1914-1918" in vlakreliëf, "Oorlogsslachtoffers 1940-1945", en het Belgische wapenschild; op de linker- en rechterkant: "soldaten", de namen; op de achterkant "burgers", de namen.

Hoogte: 385 centimeter, breedte: 150 centimeter, diepte: 150 centimeter.

Uitvoering: M. De Jonghe, Yper (gesigneerd).