Sinds 1977, Langemark-Poelkapelle; 1.529 hectare en circa 1.800 inwoners (12/1986). Gelegen in Zandlemig Vlaanderen en Westhoek. Landbouwgemeente, circa 156 bedrijven met gemiddelde bedrijfsoppervlakte van 8,2 hectare, met woonfunctie voor pendelaars, onder meer naar het Kortrijkse en de Mandelas.

Voor 't eerst vermeld in 1096 als "Capelle ten Poele", dit wil zeggen kapel bij poel of moeras. Van een kapel wordt echter pas gewag gemaakt in 1926; afhankelijk van abdij van Voormezele en bediend door benediktijnermonnik van "Het Meuniken", - klooster gelegen op grens met Houthulst en afhankelijk van de abdij van Corbie bij Amiens. Vernieling van klooster en kapel in 1566. Het grondgebied omvatte meerdere heerlijkheden als Hanix, Remys en Watervliet, sommige afhankelijk van Langemark, andere rechtstreeks afhankelijk van de kasselrij Ieper. Heerlijkheid ten Poele, in 1618 toebehorend aan hertog Borneville, bevond zich binnen de kasselrij Ieper in de parochie Langemark, bezat eigen koster en kapelaan en was afhankelijk van burggraaf van Ieper die er een baljuw, zeven schepenen en een kapelmeester mocht aanstellen. Parochiaal deel uitmakend van bisdom Terwaan, vanaf 1559 van bisdom Ieper, vanaf 1801 van bisdom Gent en sinds 1834 van bisdom Brugge. 1904: zelfstandige gemeente, los van Langemark. Verwoest tijdens de Eerste Wereldoorlog. Meerdere oorlogsmonumenten en -kerkhoven verspreid over de gemeente:

• Gedenkteken Georges Guynemer, Guynemerplein
• Gedenkteken Charles Dresse, Poperingestraat
• Brits militair kerkhof "Poelcapelle British Cemetery", Brugseweg.

Wederopbouw met grosso modo behoud van vooroorlogs stratenpatroon en schikking; sinds 1923, creatie van een marktplein, zijnde Guynemerplein, door het verleggen van westelijke huizenrij, waardoor ook de kerk - dubbel zo groot als de vroegere - meer dan ooit het dorpsbeeld bepaalt. Uit archiefonderzoek bleken voornamelijk volgende architecten betrokken bij de wederopbouw: M. Allaert (Kortrijk) voor kerk; V. Renders en H. Steels (Brussel) onder meer voor klooster en meisjesschool; J. Dosveld (Brussel) voor gemeentelijke jongensschool en bijhorende onderwijzerswoning; P. Verbruggen (Ukkel) met betrekking tot herbergen in opdracht van eenzelfde eigenaar-brouwer.

Straatdorp aan de Brugseweg, geconcentreerd aan kruising van laatst genoemde met Houthulstseweg, de Langemark- en Wallemolenstraat. Kruispunt gemarkeerd door Guynemergedenkzuil naar ontwerp van architect J. Hendrickx (Brussel) van 1922. Gekasseid, deels met bakstenen verhard dorpsplein, Guynemerplein (parking), en schuin ingeplante kerk, ten zuiden van de Brugseweg. Lintbebouwing, voornamelijk bestaande uit breedhuizen (uitzondering, Guynemerplein nummer 19, diephuis) van één à twee bouwlagen onder pannen zadeldak (soms geknikt) in een vrij eenvoudige wederopbouwstijl uit het begin van jaren 1920; enkele vernieuwde gevelparementen en nieuwe bouw, zie onder meer zichtbepalend hoekhuis, Brugseweg nummer 207. Voornamelijk rood bakstenen lijstgevels, uitzondering onder meer geel bakstenen "Politiebureau-Brandweer" Guynemerplein nummer 5-6. Oorlogsmonument: arduinen obelisk "Poelcapelle aan zijne duurbare gesneuvelden 1914-1918 oorlogsslachtoffers 1940-1945, links voor de kerk, aan de Nieuwplaats.

Plein - rechtgetrokken na de Eerste Wereldoorlog - met inplanting van bejaardentehuis en klooster met bijhorende kleuter- en meisjesschool (Nieuwplaats nummer 13-15). Recente villawijk ten zuidoosten van de kerk. Verdwenen lokale nijverheden naar de dorpsuiteinden toe, zie voormalige brouwerij, Brugseweg nummer 261, - vlasfabriek, Brugseweg nummer 82 en - cichoreiasten, Brugseweg nummer 245 en aan begin van de Langemarkstraat. Gehucht rond vroeger stationnetje (thans woning), bestaande uit lage arbeidershuisjes en herberg "In de Statie", Houthulstseweg nummer 86.

Kazerne: U-vormige opstelling van één- en tweelaagse gebouwen in doorsnee-wederopbouwstijl - zie spaarvelden, in zijpuntgevels met aflijnend getrapt baksteenfries - rondom een gekasseide binnenkoer, aan de straat afgezet door middel van hekken tussen hekpijlers, Stadensteenweg nummer 68.

Voorts, verspreide hoevebouw, voornamelijk met losse bestanddelen, ook met semigesloten opstelling, uitzonderlijk langgestrekt. Enkele grotere hoeven in een historiserende trant, zie Kattestraat nummer 18 en Brugseweg nummer 129 en 188.