erfgoedobject

Eclectisch ensemble

bouwkundig element
ID
217235
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/217235

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Eclectisch ensemble
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Zurenborg: deel Berchem
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Groepsbebouwing in eclecticisme, waarvoor bouwaanvraag van 1901, naar ontwerp van Frans Smet-Verhas. De architect realiseerde het ensemble in opdracht van de Naamlooze Maatschappij voor het Bouwen van Burgershuizen in het Oostkwartier.

De bouwmaatschappij werd in 1886 opgericht met als doel de ontwikkeling van Zurenborg tot woonwijk voor de burgerij. Ze bouwde voor eigen rekening tal van modelwoningen en –ensembles, in samenwerking met verschillende bouwmeesters, om op die manier de bouw van woningen door privé-investeerders te stimuleren. Ook was het duidelijk te bedoeling om aan te sturen op de keuze voor rijk uitgewerkte, eclectische ontwerpen, waarin in de Waterloostraat een voorkeur voor art nouveau opvalt. Hoewel Smet-Verhas het aansluitende ensemble in art nouveau realiseert in hetzelfde jaar, wordt hier nog gekozen voor een combinatie van eclecticisme en neo-Vlaamserenaissance, stijlen die in de jaren voor 1900 duidelijk werden gepromoot door de bouwmaatschappij.

Het ensemble wordt gevormd door drie woningen van drie traveeën en twee bouwlagen onder een leien mansardedak, die allemaal eenzelfde gevelafwerking kregen. Daarbij is de centrale woning iets hoger, met één centraal dakvenster in plaats van twee dakvensters, dit om de symmetrie te benadrukken. Lijstgevels met rode bakstenen parementen op blauwe hardstenen plint, met rijkelijk gebruik van witte natuursteen voor speklagen, fries met ranken onder de kroonlijst, omlijsting met negkettingen op de begane grond en waterlijsten voor de vensters boven. De combinatie van bak- en zandsteen kennen we uit de neo-Vlaamserenaissancestijl. Duidelijk neoclassicistische elementen zijn de klassieke opbouw van de gevel, met hardstenen plint, houten kroonlijst met een rechte tandfries, en dakvensters met vleugelstukken en gebogen frontons. Ook de smeedijzeren balkons op de eerste verdieping en de ranken in de fries onder de kroonlijst, zijn neoklassieke elementen. Een invloed van de art nouveau is dan weer te vinden in de vergulde mozaïekpanelen in de boogvelden boven de rechthoekige muuropeningen, met veelkleurige bloemenranken.

Schrijnwerk van deuren en vensters is grotendeels bewaard; enkel bij nummer 24 is de originele deur bewaard, deels beglaasd en met mooi smeedijzerwerk.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1901 # 891.
  • S.N. 2013: Herwaarderingsplan Zurenborg, deel II: Inventaris, 246, 248, 250.

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Eclectisch ensemble [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/217235 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.