Gelegen aan de hoek met Breidelstraat. Voormalige Proosdij.
Voormalige gerechtelijke zetel van de kerkelijke heerlijkheid van Sint-Donaas; blikvanger vanaf het zuidelijk pleingedeelte. Thans Dienst Pers en Voorlichting van de provincie West-Vlaanderen.
1662-1665: naar ontwerp van kanunnik F. Hillewerve in samenwerking met architect C. Verhouve (Antwerpen) en aannemer C. Galiart in barokstijl gebouwd tegen en in het verlengde van de westgevel van de Sint-Donaaskerk; een laag voorgebouwtje in aansluitende bouwtrant vormt de overgang tussen Proosdij en westelijke kerkmuur.
1799-1800: sloop van het Sint-Donaascomplex met uitzondering van de Proosdij. In de loop van het vierde kwart van de 18de eeuw - eerste helft van de 19de eeuw: verbouwingswerken ten koste van detaillering van attiek, balkon, bekroning en beeldhouwwerk; ook aanpassingen van het interieur.
1865: imitatief afwerken van de mogelijk nog onafgewerkte korte oostgevel door middel van toevoegen van halve blinde rechter travee.
1907: na afbraak van zes panden aan noordwestzijde van de Breidelstraat, uitbreiding van de Proosdij met zes linker traveeën.
1972-1974: restauratie onder leiding van architect L. Dugardyn (Brugge), enerzijds historiserende aanpak voor 17de-eeuws gedeelte gebaseerd op 17de- en 18de-eeuwse iconografie, anderzijds consoliderende herstelling van de latere uitbreiding; beelden vernieuwd in Lavauxsteen door J. Dekeyzer (Langemark).
Gebouw op smalle rechthoekige plattegrond onder leien schilddak + vuurvazen. Twee bouwlagen; oorspronkelijk negen traveeën, een halve travee rechts + één travee van 1865, en zes traveeën links van 1907. Brede geordonneerde gevel getypeerd door het afwisselend gebruik van donkere arduin en lichte zandsteen. Superpositie van halfzuilen met Ionische en composiete kapitelen anderzijds horizontale geleding door middel van gekorniste puilijst, entablement en aflijnende balustrade met vuurvazen, onder meer boven 17de-eeuws deel verguld, ter hoogte van de postamenten. Twee bredere poorttraveeën oplopend in halfrond fronton, rechts bekroond door de beelden van de Griekse goden Themis (Gerechtigheid), tussen Leto (Liefde) links en Gorgo (Nijd) rechts. Korfboogpoorten in geblokte omlijsting, tussen Ionische zuilen op hoge sokkels; bekronend balusterbalkon op uitgewerkte consoles geflankeerd door liggende leeuwen. Rijkelijk omlijst balkonvenster met voluten, festoenen en fronton doorbroken door cartouche waarin rechts proosdijwapen met jaartal 1664 eronder. Flankerende hermenpilasters en vrouwenfiguren. Arduinen kruiskozijnen beneden, houten kruisramen boven; glas in lood. Geriemde omlijstingen, op eerste en tweede bouwlaag respectievelijk met rechte kroonlijst en gebogen fronton. Neobarok houtwerk voor de poort.
Nagenoeg gesloten, bepleisterde achtergevel, uitziend op het staatsieplein van de ambtswoning van de gouverneur (Burg nummer 3): vereenvoudigde variante van de Burggevel.
Interieur. Rechter doorgang bewaart links barokke deuromlijsting van natuursteen met sluitsteen en oren; gebroken fronton waarin cartouche; behouden deurhoutwerk. Rechts, drieledige rondbogenarcade op Toscaanse zuilen.
- Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, archief, doss. 194.
- DEVLIEGHER L., 25 jaar monumentenzorg in West-Vlaanderen, Brugge, 1975, p. 132-134.
- DEVOS D. (ed.), Brugge, herwonnen schoonheid. Tien jaar monumentenzorg te Brugge, Tielt, Lannoo, 1975.
- RYCKAERT M., Historische stedenatlas van België. Brugge, Tielt, 1991, p. 168-169.