Het gebied gevormd door het Golfterrein, de Buizenberg en het Warandebos te Sint-Martens-Latem is de omvangrijkste en belangrijkste geomorfologische boreale stuifzandformatie van het Scheldebekken.

Fysische geografie

Topografie

Het gebied Golfterrein - Buizenberg - Warandebos bevindt zich tussen Sint-Martens-Latem (ten noordoosten) en Deurle (ten zuidwesten) in. Dit duingebied bereikt een gemiddelde hoogte van circa 15 meter +TAW, enkele duintoppen bereiken een hoogte van 20 meter +TAW. Behalve bij de duintoppen zijn de duinvormen niet uitgesproken zichtbaar. De sterk toenemende residentiële villabouw heeft overigens aan het duingebied een residentieel gesloten landschapskarakter gegeven. Het vlakke golfterrein daarentegen vertoont, op de stuifduinen na, slechts een microreliëf waar enkele niveauwelvingen door ondiepe, strookvormige depressies zijn gescheiden.

Geologie en bodem

Volgens de tertiair-geologische kaart primeert in dit gebied de grijze tot grijsgroene klei tot silt met dunne banken zand en silt behorend tot het Lid van Kortemark (Formatie van Tielt, eoceen, 53 tot 33,7 miljoen jaar geleden). De duinen in dit gebied zijn holocene afzettingen, het gaat meer bepaald om boreale (9000 tot 8000 jaar geleden) stuifduinen, die ook nog in de historische tijd geremanieerd werden onder antropogene invloed. Het humusgehalte van de hoogste duinen is zeer laag. Het zand is volkomen kalkvrij. Het recente duingebied is opgebouwd uit uniforme zandige lagen. Zelfs in het duingebied bevatten enkele profielen slibhoudende horizonten. Aangenomen wordt dat het podzolprofiel verdwenen is ten gevolge van verstuivingen die zich hebben voorgedaan bij de degradatie van de oorspronkelijke bosvegetatie. De stuifduinen zijn overwegend zeer droog wegens de lage grondwaterstand en hun gering waterophoudingsvermogen.

Vegetatie

Talrijke overblijfselen van de natuurlijke vegetatie van de droge zandgronden, namelijk het eiken-berkenbos, komen er nog voor. Plaatselijk werd het natuurlijk bestand door naaldhout vervangen. Op het moment van de bescherming (1983) komen binnen het golfterrein volgende soorten voor: zomereik, Amerikaanse eik, ruwe berk, witte paardenkastanje, rode paardenkastanje, Amerikaanse vogelkers, gewone beuk, bruine beuk, gewone plataan, zomerlinde, Japanse sierkers, tamme kastanje, Corsicaanse den en struikheide.

Cultuurhistorie

Het oorspronkelijk bosareaal, bestaande uit onder meer hazelaar, berk en den, op de holecene stuifzanden werd reeds vroeg gerooid ten behoeve van de akkerbouw. De snelle uitputting van de arme podzolgronden dwong de bewoners ertoe de nabijgelegen, minder gemakkelijk te exploiteren koutergronden te ontginnen. Omstreeks de bronstijd kregen de stuifduinen de bestemming van grasland. Mede onder menselijke invloed degradeerde het grasland tot heide. Op dat moment traden plaatselijk belangrijke zandverstuivingen op. Op het einde van de 16de eeuw werd overgegaan tot herbebossing, voornamelijk met eik en berk. Op de stuifduinen handhaafde zich het bos, op de kouters het akkerland en op de vochtige meersgronden weiland en hooiland. Het gebied wordt op de kabinetskaart van de Ferrars (1770-1778) weergegeven als vochtig weiland onder bos, aangeduid met het toponiem “Den Riep Bosch”.

Deze toestand bleef grotendeels bewaard tot het midden van de 19de eeuw. Vanaf dat ogenblik vonden belangrijke verschuivingen in het bodemgebruik plaats. De kaart van Vandermaelen (1846-1854) toont dat een deel van het bos is omgezet naar akker. De duinen zijn grotendeels bebost met loofhout, aangeduid als “Buysenberg” en “Warande Grand Bois”.

Het duingebied ten westen van de Buizenberg werd in 1892 aangekocht door de industrieel A. Feyerick en werd ten behoeve van de recreatie omgevormd tot golfterrein, wat resulteerde in een soort van parklandschap met behoud van de oorspronkelijke duintopografie. Het clubhuis in Engelse cottagestijl van de Royal Latem Golf Club, voorheen gekend als Les Bluttes Blanches, werd omstreeks 1909 gebouwd op een duin door aannemer J. Maebe.

Aan de zuidoostelijke rand van het golfterrein bevindt zich het landhuis The Farm, een landhuis in Engelse stijl dat bestaat uit twee oudere kernen, met name de voormalige 19de-eeuwse hoeve en de boswachterswoning, die omstreeks 1930-1944 met elkaar verbonden werden.

In het Warandebos vielen hele bospartijen ten prooi aan residentiële villabouw. Ten zuiden van de Latemstraat bevindt zich de villa La Clairière van de familie Van Schoote, in 1929 op een hoogte gebouwd naar ontwerp van architect Valentin Vaerwyck.