Sociale woonwijk in opdracht van Volkswoningbouw Herent tussen 1971 en 1976 ontworpen door Willy Van Der Meeren en deels uitgevoerd tussen 1976 en 1979. 45 gezinswoningen gecombineerd met een galerijflatgebouw op een gemeenschappelijke parkeergarage (laagbouw).

Bouwgeschiedenis en context

De sociale woonwijk Warotveld is gelegen op een terrein van circa vijf hectare langs de Warotstraat, die de kern van Winksele verbindt met het station van Veltem. Het oorspronkelijk plan voor de wijk (met in totaal 150 woningen) werd tussen 1971 en 1976 opgemaakt door de gerenommeerde modernistische architect Willy Van Der Meeren voor het Atelier Alpha. Tussen 1976 en 1979 werd de wijk gedeeltelijk uitgevoerd, met de realisatie van 45 gezinswoningen (koopwoningen) en een galerijflatgebouw met 21 woongelegenheden (huurwoningen) en gemeenschapslokaal, deels opgericht op een gemeenschappelijke garage. In 1986 werden nog 14 woningen bijgebouwd (wellicht ook naar ontwerp van Willy Van Der Meeren, niet opgenomen in de afbakening). In de jaren 1990 en 2000 werd de wijk vervolledigd naar een ontwerp van de Leuvense architect Victor Broos (niet opgenomen in de afbakening van het geheel).

De wijk Warotveld werd gebouwd in opdracht van de in 1961 opgerichte sociale woningbouwmaatschappij Volkswoningbouw, die in de jaren 1960-1980 bekende modernistische architecten engageerde zoals Paul Felix (Wijk Den Elst) en Willy Van Der Meeren. Willy Van Der Meeren kan beschouwd worden als de laatste vertegenwoordiger van een reeks modernisten in België die architectuur een verheffende sociale functie toekenden. Van Der Meeren was vooral gekend van zijn voorstellen voor industrialisatie van de volkshuisvesting, met als uniek experiment het prototype van het EGKS-huis dat hij samen met architect Léon Palm in 1954 ontwikkelde voor de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). In 1964 richtte Van Der Meeren het Atelier Alpha op, dat de ontwikkeling beoogde van gestandaardiseerde bouwelementen die op verschillende manieren konden worden geassembleerd. Het is in dit kader dat het ontwerp voor het Warotveld dient geplaatst te worden.

Van Der Meeren zelf was niet onverdeeld positief over het Warotveld aangezien enkel het appartementsgebouw werd gerealiseerd volgens het oorspronkelijk plan. Van Der Meeren tekende verschillende voorontwerpen voor de wijk, aanvankelijk met een erg vernieuwende wijkopbouw met woonstraten, die echter verworpen werden door de Nationale Maatschappij voor de Huisvesting. Uiteindelijk werd ook slechts een gedeelte van het in 1976 goedkeurde plan gerealiseerd. Niettemin oordeelde Van Der Meeren dat hij met de rationele opbouw van de gezinswoningen "de Volkswagen met het comfort van de Citroën" had ontworpen. De plannen tonen een zoektocht naar een volledig gemoduleerd woningtype opgebouwd uit standaardelementen, dat verschillende variaties toelaat. De woningen ondergingen doorheen de jaren echter tal van wijzigingen. Anno 2014 heeft vooral het galerijflatgebouw erfgoedwaarde.

Beschrijving en typering

45 gezinswoningen van twee bouwlagen met individuele garage in korte rijen van twee tot vier gekoppeld (zaagtand, spiegelbeeldschema). Twee types gezinswoningen met beide drie slaapkamers: het type W1 met volledig rechthoekig grondplan; het type W2 analoog maar met kleine uitbouw achteraan. Centraal een groot groen plein met wooncomplex (met 21 appartementen en maisonettes), deels op een gemeenschappelijke garage gebouwd, en gemeenschapslokaal (verbouwd tot woning). Het wooncomplex wordt ontsloten door een doorgaande galerij (street-in-the-air) en heeft een opmerkelijke opbouw, gebruik makend van het natuurlijk reliëf. Verzorgde groenaanleg.

Alle woongelegenheden werden ontworpen volgens het principe van een gemoduleerde planopbouw (rationalisatie van het bouwen) en een open planindeling. Deze had de expliciete bedoeling de bewoners een zo groot mogelijke ruimte beschikbaar te stellen binnen de normen, dit door het vermijden van onnuttige gangen en bergruimten. In de gezinswoningen maakte de trap bijvoorbeeld deel uit van de living, in geschranste vorm, zodat de ruimte onder de trap benut kan worden als speelhoek of zithoek (huidige toestand niet gekend). Volgens de plannen waren de woningen voorzien van ingebouwde kastenwanden.

Zowel woningen als appartementsgebouw worden gekenmerkt door een industriële esthetiek: baksteenbouw met gevelmetselwerk van gesorteerde machinesteen, hellende daken met antracietkleurige gegolfde asbestcementen dakbedekking (golfplaten), vrije gevelinvulling met geprefabriceerde betonelementen (silexpanelen) en witte sandwichpanelen, zichtbeton voor de lateien, dakranden, galerij (street-in-the-air) en trappen, schrijnwerk in aluminium. De parkeergarage heeft een onderbouw in betonblokken (witgeschilderd). Verspringende lessenaarsdaken met verticale lichtopening (typisch modernistisch).

Evaluatie

De wijk Warotveld heeft een architecturale waarde, die in de eerste plaats schuilt in de rationaliteit van het ontwerp en de materialen, in de doordachte gemoduleerde planopbouw en in de sociale betekenis van standaardisatie van gebouwonderdelen (bouwen voor de massa). Vooral het laagbouw appartementsgebouw heeft erfgoedwaarde omwille van de uitzonderlijke typologie met gaanderij of street-in-the-air en de combinatie met de gemeenschappelijke parkeergarage (architecturale waarde/stedenbouwkundige waarde). Deze typologie is uniek in het patrimonium van de sociale woningbouwmaatschappijen anno 2014. De wijk heeft ook een historisch belang als een van de werken van Willy Van Der Meeren.

Elementen die de erfgoedwaarde bepalen zijn:

• de plan- en volumeopbouw van het wooncomplex
• het materiaalgebruik (silexpanelen, sandwichpanelen, metselwerk, zichtbeton, golfplaten,...)
• de vrije gevelinvulling