is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Burgerhuis in beaux-artsstijl
Deze vaststelling is geldig sinds
Voornaam burgerhuis in beaux-artsstijl gebouwd in opdracht van de heer R. Mertens, naar een ontwerp door de architecten Jan Vanhoenacker en John Van Beurden uit november 1919. Het project betrof de wederopbouw van een bestaand pand, dat tijdens de Duitse beschietingen van 7 tot 9 oktober 1914 volledig was uitgebrand. Vergund op 6 december 1919, werd de bouw wegens vertraging bij het uitbetalen van de oorlogsschade pas aangevat na het verlengen van de bouwtoelating op 2 juli 1921. Het geteisterde pand met een gelijkaardige, bepleisterde en beschilderde lijstgevel in neoclassicistische stijl, was in 1891 voor eigen rekening opgetrokken door de aannemer Petrus Gummarus Verbist. Na de brand in 1914 stonden slechts de buiten- en binnenmuren overeind, die samen met de fundering vermoedelijk in de nieuwbouwconstructie werden geïntegreerd.
Het wederopbouwproject behoort tot de vroege gezamenlijke opdrachten van Jan Vanhoenacker en John Van Beurden, die in 1912 al de Beurs voor Diamanthandel in de Pelikaanstraat hadden ontworpen. Actief sinds 1900, lag het zwaartepunt van Vanhoenackers productie vóór de Eerste Wereldoorlog in zijn geboortestad Kortrijk, waar hij onder meer tekende voor de Stadsschouwburg in neo-Vlaamserenaissance-stijl. Van Beurden startte zijn loopbaan in 1904, en paste in dezelfde periode voor burgerhuizen in de stad zowel een art-nouveau- als een beaux-arts-idioom toe, en voor woningen in landelijke verkavelingen de cottagestijl. In 1920 associeerden Vanhoenacker en Van Beurden zich met Jos Smolderen, een bureau dat stand hield tot omstreeks 1930 en aanvankelijk vooral actief was in de wederopbouw van de Westhoek. Tot hun belangrijkste realisaties behoort het in 1924 ontworpen hotel Jussiant in de Arthur Goemaerelei. Vanhoenacker tekende in 1928 met Smolderen en Emiel Van Averbeke nog voor de Boerentoren op de Schoenmarkt, en in 1929 met Van Beurden en het architectenbureau Cols en De Roeck voor het "Century Hotel". Smolderen van zijn kant was al in 1926 aangesteld als hoofdarchitect van de Wereldtentoonstelling van 1930
Met een gevelbreedte van vier traveeën omvat de rijwoning drie bouwlagen onder een zadeldak. De gecementeerde lijstgevel heeft een imitatieparement, waarbij het gebruik van witte natuursteen zich beperkt tot het balkon, borstweringen, kordons en sluitstenen, op een plint uit blauwe hardsteen. Horizontaal geleed door de puilijst en kordonvormende lekdrempels, en geritmeerd door een drie traveeën breed zijrisaliet, legt de compositie de klemtoon op de eerste verdieping. Deze wordt in de twee middentraveeën gemarkeerd door een balkon met consoles en een doorgetrokken, geajoureerde borstwering van entrelacs. Verder beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van rechthoekige deur- en vensteropeningen met sluitsteen. De borstwering van de tweede verdieping draagt stafwerkpanelen met medaillon en strik, zoals de entrelacs, consoles en sluitstenen ontleend aan de Lodewijk XVI-stijl. In de rechter travee zijn de bovenvensters gevat in een oplopende vlakke omlijsting; de rondboogdoorgang met smeedijzeren hek waarvan enkel de waaier bewaard is, ontsluit het achterliggende perceel. Een klassiek hoofdgestel met houten kroonlijst op klossen en consoles, vormt de gevelbeëindiging. Op de houten inkomdeur na is het schrijnwerk vernieuwd; behouden smeedijzeren keldertralies en gietijzeren voetschraper.
De plattegrond beantwoordt aan de klassieke typologie van het burgerhuis, dat uit een hoofdvolume en een smalle achterbouw in entresol bestaat, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal. Volgens de bouwplannen beslaat de gebruikelijke enfilade van salon, eetkamer en veranda met bovenlicht en overdekt terras de begane grond, in de achterbouw geflankeerd door de keuken met office. Op de eerste en tweede verdieping bevinden zich telkens vier slaapkamers, met de badkamer in de achterbouw. Het dakniveau herbergt twee mansardes en twee zolders.
Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Is deel van
Ballaarstraat
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Burgerhuis in beaux-artsstijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/303785 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Stad Antwerpen
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.