Betonnen militaire constructie, gelegen in een weide ten noorden van Ertbrandstraat 46, tussen Schans Smoutakker en Fort Ertbrand in.

Historisch overzicht

Duitse bunker, opgetrokken als onderdeel van de 'Nordabschnitt'. Deze Duitse stelling uit de Eerste Wereldoorlog behoorde tot de 'Stellung Antwerpen'. De 'Nordabschnitt' werd meer bepaald in 1917 aangelegd ten noordoosten van Antwerpen, tussen de Schelde stroomafwaarts en het kanaal van Schoten naar Turnhout. De stelling volgde min of meer het tracé van de buitenste fortengordel, gaande van Fort Stabroek, Schans Smoutakker, Fort Ertbrand, via het Mastenbos en Wolvenbos richting Fort Brasschaat, Schans Drijhoek en Fort Schoten, waar de stelling aansloot op de 'Turnhoutkanalstellung'.

De 'Nordabschnitt' bestond uit draadversperringen en een netwerk van loopgraven, waarin de meeste bunkers werden opgetrokken. Achter de voorste verdedigingslijnen werden nog bijkomende artilleriestellingen, mitrailleursteunpunten en commandoposten aangelegd. Net zoals de aanwezige forten en schansen werden enkele Belgische bunkers uit 1914 als verdedigingswerk in de 'Nordabschnitt' ingepast. De meeste bunkers werden opgetrokken volgens standaardontwerpen. Omwille van camouflage werden vaak betonspatten of reliëf aangebracht op die betonnen delen van de bunker, die niet met aarde of gras werden bedekt.

Deze bunker maakte deel uit van de loopgraven met bunkers tussen Fort Ertbrand en Schans Smoutakker. De voorste loopgraaf ontdubbelde ter hoogte van de (huidige) Ertbrandstraat. Deze observatiepost lag in de meest vooruitgeschoven loopgraaf. Het betreft hier een bunker van het type 'IB', wat staat voor 'Infanterie Beobachter', een observatiepost ten behoeve van de infanterie. In Belgische inventarissen wordt dit type aangeduid met type IX. De infanteriewaarnemer was verantwoordelijk voor het telefonisch leiden en coördineren van de infanterievuren, zoals zware mitrailleurs of granaatwerpers.

Kenmerkend bij dit type bunker is de waarnemingsopening in het vooruitspringend deel aan de voorzijde van de bunker. Deze waarnemingsopening was afgesloten met een gebogen pantserplaat. Het betreft een 4cm dikke ijzeren plaat, die vooraan gebogen en bovenaan vlak is. In het vlakke deel zat een ronde opening, die met ijzeren platen gedicht kon worden. In het schuine deel van de ijzeren plaat, juist boven de betonnen wand, zat een kleine gleuf.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de toegangen en andere muuropeningen bij vele bunkers dichtgemetseld, op bevel van de Duitse bezetter.

Beschrijving

Halfondergrondse constructie uit gewapend beton met een vooruitspringend deel aan noordoostelijke zijde. De totale afmeting van de constructie bedraagt min of meer 4,9 x 3,15 meter. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting. De randen van het dak en de hoeken aan de voorzijde zijn afgerond of schuin afgewerkt. Tegen de betonnen achterwand van de bunker zijn betonspatten aangebracht. In het dak van het vooruitspringend deel gaapt een opening, waar oorspronkelijk de pantserplaat stak. De toegang aan zuidwestelijke achterzijde is dichtgemetseld, maar deels terug opengemaakt. Bij deze toegang zijn ijzeren deurelementen bewaard. Doorheen de achtergevel zit één ronde opening met buis.