De beschermde dorpskern van Gaasbeek wordt gevormd door het bijna rechthoekige Arconateplein en strekt zich ten noorden en ten westen uit tot respectievelijk de Beek en de Molenbeek. Ten oosten omvat de bescherming het deel van de Donkerstraat met de ommuurde parochiekerk en pastorie en ten zuiden het begin van de Onderstraat met café/brouwerij/hoeve De Molensteen.

Het dorpsplein wordt beschaduwd door een dubbele rij platanen en kastanjelaars die de arduinen schandpaal omringen. Deze schandpaal is opgebouwd uit een gladde schacht met een hoge sokkel en bekroning zonder opschrift.

Aan de oostzijde van het plein bevindt zich de kerk- en pastoriesite die beide werden opgevat als een traditioneel ‘besloten hof’.

De parochiekerk was in oorsprong een kapel afhankelijk van de moederparochie Sint-Kwintens-Lennik, de oprichting als zelfstandige parochie dateert uit 1381. Onenigheid tussen de verschillende tiendheffers, met name de heer van Gaasbeek, de pastoor van Sint-Kwintens-Lennik en het kapittel van Nijvel was daarvoor de reden. Het bakstenen kerkje met drie beuken onder steil zadeldak, ongelijke transeptarmen, rechthoekig driezijdig gesloten koor en een achthoekige klokkenruiter als bekroning dateert overwegend uit de 17de en 18de eeuw.

Het omliggende kerkhof is nog steeds als dusdanig in gebruik. Het wordt volledig omsloten door een, afhankelijk van de terreinhelling, sterk in hoogte variërende en getrapt uitgewerkte bakstenen muur met een totale lengte van 230 meter. De hoofdingang aan de westkant wordt geaccentueerd door twee bakstenen pilasters met smeedijzeren hekken, voorafgegaan door een hardstenen trappartij gevat tussen lage muurtjes met bolbekroning op de hoeken. Drie smalle, in de muur uitgespaarde toegangen bedienen via enkele hardstenen trappen met smeedijzeren leuning het kerkhof aan de noord- en zuidzijde. Aan de noordoostzijde zorgt een poortje voor een rechtstreekse verbinding met de naastgelegen pastorie.

De pastorie werd opgericht ten noordoosten van het kerkkoor en is al geruime tijd in gebruik als Heemkundig Museum. Zij werd opgetrokken in 1758 met de opbrengst van de tienden van het kapittel van Nijvel, zoals bevestigd door het nu verdwenen jaarschrift "DeCIMa CapItVLI". Zij verving een oudere pastorie die te veraf was gelegen. Zoals de kerk is ze ingeplant tegen een heuvel, aan voor- en achterzijde omringd door een vrijwel volledig door bakstenen muren omsloten tuin. De pastorie heeft de vorm van een traditioneel dubbelhuis met twee bouwlagen van vijf traveeën onder zadeldak en getuigt van een opvallend sobere aanpak.

Op de hoek met de Onderstraat bevindt zich het zogenaamde café, boerderij en brouwerij "De Molensteen". Rondom een langwerpige geplaveide binnenplaats bevindt zich langs de pleinzijde een woonhuis opgevat als een dubbelhuis met één bouwlaag, vijf traveeën en zadeldak (pannen) dat door middel van jaarankers in de achtergevel 1777 gedateerd wordt. De witgekalkte bakstenen voorgevel voorzien van een steekboogdeur en twee gelijkaardige getraliede vensters in geschilderde natuurstenen omlijstingen bevat links twee rechthoekige vensters met lekdrempels uit de 19de eeuw. In de Onderstraat volgt vervolgens eerst een 18de-eeuwse inrijpoort met houten latei onder een pannen schilddak en vervolgens een bakstenen stalvleugel (18de eeuw)onder zadeldak (pannen) met aandak en vlechtingen. Aan de andere zijde, een recenter bedrijfsgebouw, en op de korte zijde, een bakstenen langsschuur onder zadeldak (pannen) met bouwjaar 1859 in uitstekende baksteenkoppen (zijgevel).