erfgoedobject

Hoeve met hopast

bouwkundig element
ID
31070
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/31070

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Hoeve met hopast
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Hoeve met hopast en omgeving
    Deze bescherming is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Hoeve met hopast
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

De hoeve heeft een grote ensemblewaarde door de diverse elementen op het erf: het boerenhuis, de dwarsschuur, de bietenkelder, de hopast met bakhuis en de erfaanleg (met name de bewaarde baksteenstoepen). Het erf is niet verstoord door recente nutsgebouwen. De landschappelijke context is erg gaaf bewaard. De oorspronkelijke huiskavel met deels bewaard historisch grondgebruik omvat de percelen 774A en 767B. Vanuit de weiden rond de hoeve heeft met een onbelemmerd zicht op zowel de stadskern met torens van Poperinge als op de 'West-Vlaamse bergen' en de Catsberg.

Historiek

Helleketelweg nummer 36 staat mogelijks op de kaart van Ferraris van 1770-1778 weergegeven als een achterin gelegen site bestaande uit één los bestanddeel gelegen binnen een boomgaard die rondom omhaagd en beboomd was. Vermoedelijk wordt het woonhuis weergegeven.

Op het primitief kadasterplan van circa 1835 staat de site weergegeven als een achterin gelegen site met lange toegangsdreef samenlopend met een oude buurtweg, chemin nr 56 op de Atlas der Buurtwegen met een respectievelijke breedte van 3 m tot 4,8 m. De hoeve bestaat uit drie losse bestanddelen, met name het boerenhuis, een schuur en een hopast met bijbehorend bakhuis. De hopast is op een redelijke afstand van de andere hoevegebouwen weergegeven binnen een boomgaard. Ten noordoosten van het boerenhuis is er de aanwezigheid van een poel. De oorspronkelijke huiskavel met deels bewaard historisch grondgebruik omvat de percelen 774A en 767B. Het huidige perceel nummer 767 B is een samenvoeging van de percelen 767 en 768 op het primitief kadasterplan. Op het primitief kadasterplan worden de percelen 767 en 774 omschreven als boomgaard en weiland waar de oude buurtweg, chemin nr 56, doorloopt. Perceelnummer 768 wordt omschreven als een kleine moestuin. Op de oude militaire topografische kaarten van 1861 en 1883 wordt de site weergegeven als één grote kavel met boomgaard omhaagd en beboomd op de perceelsgrenzen, vergelijkbaar met de weergaven op de kabinetskaart van de Ferraris van 1770-1778, gelegen langs een onverharde weg.

Volgens een mutatie van 1888 vindt er een grenswijziging plaats. Het gebouwenbestand blijft ongewijzigd tot 1970. In 1970 wordt de hoeve zorgvuldig gerestaureerd en behouden het woonhuis, de schuur en de ast grosso modo hun volume. Ten zuidwesten van het boerenhuis worden twee nieuwe volumes gebouwd.

Beschrijving

Gerestaureerde hoeve, heden enkel nog met een woonfunctie. Toegankelijk via een lange onverharde toegangsweg. Erftoegang met nieuw houten toegangshekken.

Losse bestanddelen, met name een boerenhuis, een schuur, een hopast en een bietenkelder, gegroepeerd rondom een heraangelegd en met gras begroeid erf, gelegen voor een lage, aflopende helling van waar men een mooi perspectief op de streek heeft.

De hoevegebouwen zijn vrijstaande lage bestanddelen, waarvan het boerenhuis, de schuur en de hopast zijn opgetrokken in stijl- en regelwerk. De bietenkelder is een constructie van verankerde baksteen. Alle losse bestanddelen zijn gegroepeerd rondom een met gras begroeid erf. Behouden gekasseide stoepen bij het boerenhuis. Bij de schuur en de hopast voorzien van bakstenen stoepen. De baksteenstoepen bij de schuur lopen mogelijks door onder het asfalt. Omhaagde moestuin achter het boerenhuis. Nieuw aangelegde boomgaard achter de dwarsschuur.

Boerenhuis

Ten noordwesten van het erf het voormalige boerenhuis. Als volume reeds weergegeven op de kaart van Ferraris (1770-1778). Vermoedelijk daterend uit de tweede helft van de 18de eeuw. Heden is het een woonhuis van zes traveeën en één opkamertravee en één bouwlaag onder een schilddak bedekt met stro en overstekende dakrand, voorzien van Vlaamse pannen op houten geprofileerde modillons. Het dak is voorzien van twee klimmende dakkapellen.

Opgetrokken in stijl- en regelwerk met bakstenen vullingen (opnieuw gevoegd) op een bakstenen uitspringende plint voorzien van een getrapte belijning. De erfgevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen. De vensteropeningen zijn voorzien van houten kozijnvensters met kruis en grote roedeverdeling. Erboven links en rechts twee regels met uitstekende ankerbalk verwijzend naar de oorspronkelijke vensterindeling (vermoedelijk in de loop van de 19de eeuw aangepast). Rechts een opkamer met behouden houten kruiskozijn met ankerbalk, kleine roedeverdeling, houten spijlen en beluikt benedenvak.

Oorspronkelijk met geïncorporeerde paardenstal links, heden geïntegreerd bij de woning. Twee rechthoekige kozijndeuren; rechts bovendorpel met accoladebogige versiering, vermoedelijk daterend uit het laatste kwart van de 18de eeuw.

De rechter zijgevel bestaat uit witgekalkt stijl- en regelwerk met lemen vullingen. Laag bakstenen aanbouwsel onder lessenaarsdak (Vlaamse pannen) tegen de achtergevel.

Het interieur van het woonhuis bewaart onder meer de balkenzoldering opgebouwd uit moer- en kinderbalken. De moerbalken, geplaatst op een korbeel, vertonen een afschuining. Imposant schouwmassief met vernieuwde geprofileerde haardbalk. Deuren met behouden hang- en sluitwerk. Behouden tussenmuren met typische invulling en deuren met behouden hang- en sluitwerk.

Dwarsschuur

Ten noordoosten van het erf gelegen dwarsschuur met geïntegreerde stal links, en geïntegreerde wagenhuis rechts onder een doorlopend zadeldak bedekt met Vlaamse pannen. Vermoedelijk daterend uit het laatste kwart van de 18de eeuw. Als volume reeds weergegeven op het primitief kadasterplan van circa 1835.

De schuur is opgetrokken in stijl- en regelwerk met bakstenen vullingen. Uitspringende lage bakstenen plint. De erfgevel is voorzien van een hoge schuurpoort met ingewerkt klinket, de achtergevel is voorzien van een lagere schuurpoort.

Rechts geïntegreerd wagenhuis met horizontale plankenbeschieting. De kopse gevel is eveneens voorzien van een houten beplanking. In de top is deze gevel opengewerkt met een rechthoekige beluikte opening waaronder een overstekende dakrand bedekt met Vlaamse pannen. Nieuwe poort.

Links versteend stalgedeelte opengewerkt met rechthoekige muuropeningen. Twee rechthoekige vensteropeningen met kozijnconstructie voorzien van houten traliewerk. Rechthoekige staldeur ook met kozijnconstructie en bewaard hang- en sluitwerk.

Bietenkelder

Ten noordoosten van het erf gelegen voormalige bietenkelder, heden in gebruik als garage. Verankerd bakstenen volume van één bouwlaag onder een pannen zadeldak. Deels in de grond verzonken volume. Behouden dakconstructie.

Hopast

Ten zuidoosten van het erf gelegen voormalige hopast. Opgetrokken in stijl- en regelwerk met bakstenen opvulling, lage bakstenen plint. Geheel onder een zadeldak bedekt met stro en met overstekende dakrand bedekt met Vlaamse pannen op houten modillons. De vorstkam is begroeid met huislook. Vermoedelijk in het laatste kwart van de 18de eeuw gebouwd. Staat als volume weergegeven op het primitief kadasterplan van circa 1835.

Kenmerkend voor deze ast is onder meer de combinatie met een bakoven. De bakoven, een lager bakstenen volume onder pannen zadeldak is tegen de westgevel van de ast gebouwd. De combinatie hopast-bakoven was een typisch gegeven voor de streek van Poperinge. Het samenbrengen van twee functies, met name een bakoven en een ast, op enige afstand van de andere hoevegebouwen was aangewezen omwille van het reële brandgevaar.

De oostelijke zijgevel van de ast is opengewerkt met een rechthoekige muuropening die oorspronkelijk beluikt was, nu is die voorzien van een venster. Via het luik werd vermoedelijk de hop binnengebracht en op de eestvloer gelegd om te drogen.

De ast is voorzien van een volledige strooien bekasting en een eestvloer bestaande uit brede houten latten. Dit wijst eveneens op een datering van vóór 1800. Deze ast is een voorbeeld van een cokesast met een open vuur waarbij men door middel van een cokeswagentje of een cokeskorf de warmtebron binnenbracht.

  • KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, Primitief kadasterplan; Mutatieschetsen Poperinge, 1888/149, 1970/36.
  • BECUWE F. 2008: Aanbeveling tot bescherming van hopgebonden industrieel erfgoed in Poperinge en Asse/Dilbeek, onuitgegeven nota, juni 2008.
  • DELEPIERE A.-M. & HUYS M. 1989: Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen. Inventaris van het cultuurbezit in België. Architectuur. Deel 11n 2. Provincie West-Vlaanderen. Arrondissement Ieper. Kanton Poperinge, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Administratie voor Ruimtelijke Ordening en Leefmilieu, Bestuur voor Monumenten en Landschappen, Turnhout, 124-125.
  • VANDERMARLIERE G. 2005: De kroniek van de Poperingse hoppeteelt, 1800-1850, Ieper.
  • VANDERMARLIERE G. 2006: De kroniek van de Poperingse hoppeteelt, 1850-1868, Ieper.
  • VANDERMARLIERE G. 2007a: De kroniek van de Poperingse hoppeteelt, 1869-1885, Ieper.
  • VANDERMARLIERE G. 2007b: Een representatieve inventaris van het bouwkundige hoperfgoed in de streek van Poperinge, s.l.
  • VANDERMARLIERE G. 2007c: Een historische schets van de ontwikkeling van de hopasten in de streek van Poperinge, Ieper.

Bron: Beschermingsdossier DW002441 (2009)
Auteurs: Gilté, Stefanie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve met hopast [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/31070 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.