Schilderachtig gelegen dorpskerkje aan de Scheldedijk met omringend kerkhof. Het kerkhof is omhaagd en is afgesloten door een ijzeren hek aan vierkante bakstenen pijlers met siervaasbekroning. De kerkhofbeplanting omvat onder meer vier taxussen op stam ten oosten van de kerk en een geschoren afsluitingshaag met topiary van taxus.

Historiek

Baasrode en Vlassenbroek behoorden zeker sinds de 11de eeuw tot het Land van Dendermonde, Vlassenbroek maakte deel uit van de parochie Dendermonde en Vlassenhout van de parochies van Dendermonde en Zwijveke. De parochie behoorde aanvankelijk tot het bisdom Kamerijk (aartsdekenij Brussel) en sinds 1570 tot het bisdom Gent (dekenij Dendermonde).

Over de bouwgeschiedenis is weinig bekend. Al in een akte van 1216 werd een kapel vermeld te Vlassenbroek. Een tekst van 1375 vermeldt de ‘ecclesiam de Vlassenbrouc’ of de kerk van Vlassenbroek. Tijdens de Beeldenstorm in 1578 geplunderd en grotendeels vernield. In 1592 lag de kerk nog steeds in puin. De uiteindelijke herstelwerken waren pas voltooid in 1640. In 1644 was de kerk terug in gebruik, doch het altaar nog niet gewijd. De diensten werden verzorgd door de onderpastoor van Sint-Gillis / Zwijveke. Nog lange tijd zou Vlassenbroek geen eigen pastoor hebben en bediend worden door priesters uit de omliggende parochies. In 1649 werd de kerk gesloten en werden de diensten gehouden in de kerk van Sint-Gillis-Binnen. Het volledig herstelde kerkje bezat in 1737 slecht drie draagbare altaren. Het huidige meubilair is dan ook herkomstig uit andere kerken en kloosters van het Dendermondse. In 1811-15 verenigde men de parochie met Baasrode.

De kerk werd sterk beschadigd in 1945 tijdens de Tweede Wereldoorlog, en in de jaren 1960 hersteld.

Beschrijving

Het kerkje klimt in kern vermoedelijk op tot de 11de of 12de eeuw. Uit die periode dateert het deel van het romaanse koor opgetrokken in breuksteen. De in Lediaanse zandsteen uitgevoerde kruisbeuken dateren vermoedelijk uit de 14de of 15de eeuw. Het schip, gemetseld in baksteen op een zandstenen plint, is korter dan de kruisbeuken en vermoedelijk smaller dan oorspronkelijk voorzien. Vroeger werden de bakstenen muurgedeelten van dit kerkje gewit. Kleine kruiskerk met éénbeukig schip van één travee, een dakruiter op de kruising, transeptarmen van één travee en een koor van één travee met rechte sluiting, onder zadeldaken met leien; sacristie en berging in de oksels van transeptarmen en koor. Opgetrokken uit breuksteen (koor), Lediaanse steen (transept en plinten van schip); baksteen voor schip en geveltoppen van transeptarmen. In 1858 gebouwde sacristie van baksteen onder lessenaarsdak. Op de kruising zeshoekige houten dakruiter onder ingesnoerde naaldspits.

Westgevel met bakstenen puntgevel op zandstenen plint ondersteund door twee afgeschuinde steunberen. Puntgevel afgewerkt met muurvlechtingen, schouderstukken en topstuk. Korfboogdeur in zandstenen omlijsting. Groot spitsboogvenster met tweeledig maaswerk in een omlijsting van zandsteen. Zijgevels verlicht door één spitsboogvenster in de noordgevel. In de zuidgevel, gedichte deuropening met erboven metseltekens in baksteen in de vorm van een kruis en een ruit doorsneden door een Andreaskruis. Op de westgevels van de kruisbeuken en op de oostgevel van het koor hangen drie groepen van vijf reliëfs van terracotta, vermoedelijk uit de 18de eeuw, met de voorstelling van de vijf Blijde (zuidelijke transeptarm), de vijf Droeve (koor) en de vijf Glorievolle (noordelijke transeptarm) Mysteriën van de Heilige Rozenkrans. Koor verlicht door verdiept spitsboogvenster in zijgevels. Sporen van gedicht venster in het vlak afgesloten koor, gedicht voor het plaatsen van een laatbarok altaar.

Interieur

Vrij sober interieur. Gedrukt tongewelf met gordelbogen in schip en gedrukt spitsbooggewelf in koor, versierd met rozetten. Doopvont opgesteld in een kleine nis in de zuidwand. Eenvoudig 19de-eeuws doksaal, rustend op twee gecanneleerde zuilen.

Mobilair

Schilderijen. Triptiek met beschilderde houten panelen uit het begin van de 17de eeuw, verdwenen centrale gedeelte, op de buitenzijde van het linkerpaneel staat de Heilige Petrus en op de binnenzijde de Heilige Gertrudis van Nijvel, die een huwelijksaanzoek afwijst, op de buitenzijde van het rechterpaneel staat de Heilige Paulus en op de binnenzijde de patroonheilige van de kerk met onderaan S. Gheertrvyt, olieverfschilderij van 1962 van Jef De Coninck. Op doek geschilderde kruisweg van 1948 van de hand van Achilles Moortgat (Baasrode).

Beeldhouwwerk. Gekruisigde Christus boven het altaar van de hand van V. Stuyver. Beschilderde houten beelden van de Heilige Petrus als paus en Heilige Augustinus van Hippo, 17de-eeuws, herkomstig van het gewezen hoogaltaar, staan opgesteld aan weerszij het orgel boven het doksaal. Madonnabeeld van gepolychromeerde terracotta, geplaatst in een stenen nis in de noordelijke kruisbeuk op de plaats van het vroegere Onze-Lieve-Vrouwealtaar. In een stenen nis in de zuidelijke kruisbeuk, eiken beeld uit de 15de eeuw van de Heilige Gertrudis van Nijvel, met in haar rechterhand een met zilver beslagen kromstaf, voorzien van zilveren vis, een gift vanwege de vissers van Baasrode (19de eeuw). Eronder een houten bord met het geschilderde opschrift "Hier doet men de caritaten ter heeren van de H. Magd Geertrudis bezondere partoonesse tegen de kortsen, ende ook tegen den harworp van klyne kinderen als mede tegen het verdryven van ratten en muyzen". Beeld van Onze-Lieve–Vrouw Onbevlekte Ontvangenis op een maansikkel en een wereldbol, gepolychromeerde terracotta, vermoedelijk daterend uit de 17de of 18de eeuw en afkomstig van het oude hoofdaltaar. Houten beeld uit de 17de eeuw van de Heilige Hieronymus, met aan zijn voeten een leeuw, een boek en een inktpot met veder. Neogotisch gepolychromeerd houten beeld van de Heilige Barbara van Mathias Zens (Gent) van 1874.

Meubilair sterk aangepast door pastoor-beeldhouwer E.H. Valery Stuyver.

In 1959 verving pastoor Stuyver het door houtworm en zwammen aangetaste portiekaltaar door een door hem gemaakt nieuw stenen altaar met in reliëf de voetwassing tijdens het Laatste Avondmaal. Het huidige centraal opgestelde altaar is gemaakt van het oude kerkmeestergestoelte. Eiken communiebank uit de tweede helft van de 18de eeuw. Eikenhouten 17de-eeuwse preekstoel. In de wand van de veelhoekige kuip werden kleine nisjes uitgewerkt, die geflankeerd worden door de sierlijke getorste kolommen, versierd met druivenrankwerk en bekroond met een cherubhoofd. De huidige beeldjes in de nissen zijn recent en stellen het geloof, de hoop en de liefde voor. Biechtstoel uit de 18de eeuw.

Orgel uit midden van de 17de eeuw, zou gemaakt zijn door Jan Van Loo (Aalst), mogelijk herkomstig uit de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Dendermonde. De eenvoudige eiken kast dateert uit de 17de eeuw, de registers werden gerealiseerd in de 17de en 18de eeuw.

Metalen doopvont met geprofileerd koperen deksel, hangend in smeedijzeren spil, mogelijk daterend uit de 18de eeuw. Schelpenmozaïek met de afbeelding de Heilige Jozef met het kind Jezus van de Boliviaanse kunstenaar Manuel Iturri-Guzman (1928).