erfgoedobject

Sint-Elooikapel

bouwkundig element
ID
48902
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/48902

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Sint-Elooikapel
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Sint-Elooikapel met beboomde omgeving
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Sint-Elooikapel
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

De 18de-eeuwse zogenaamde Sint-Elooikapel is gelegen achteraan op een quasi U-vormig terrein op het Grootzand tussen nummer 134 en nummer 136. De open ruimte rondom de kapel is begroeid met gras en beplant met elf wilde kastanjebomen en twintig lindebomen, waarvan de aanleg volgens cartografisch materiaal eveneens tot de 18de eeuw opklimt. De kapel is langs de straat bereikbaar via een verhard pad.

Langs de steenweg van Grembergen naar Dendermonde bevond zich een kleine waterput, die het 'putje van Sint-Elooi' werd genoemd en waar, volgens de overlevering, een beeld van deze heilige bisschop gevonden werd. In 1714 verklaarden vele dorpelingen na een veeplaag voorspraak verkregen te hebben van de Heilige Elooi of Eligius, waardoor de bedevaarten naar de plaats met de waterput toenamen. Het daaropvolgende jaar, in 1715, werd over de waterput een kapel gebouwd, die onmiddellijk een grote toeloop kende en waarheen elk jaar, op de feestdag van de Heilige Petrus en Paulus een processie uitgaat. In datzelfde jaar keurde Paus Clemens XI de oprichting van het broederschap van Sint-Elooi goed. Dit broederschap staat in voor de inrichting van de jaarlijkse processie.

In 1777 werd de huidige kapel op dezelfde plaats, ter vervanging van het oude gebedshuis, gebouwd, zie twee jaartalstenen in de voorgevel.

De kapel uit 1777 werd in barokstijl gebouwd. De kleine, éénbeukige ruimte heeft een rechthoekige vorm en een driezijdige vlakke koorafsluiting.

De kapel werd gebouwd in baksteenmetselwerk en later met een cementpleister afgewerkt. In de pleisterlaag werd door middel van voegen een imitatiebaksteen- en -natuursteenmetselwerk gecreëerd, terwijl op de plint in de voorgevel een rustiek verband nagebootst is. Sporen van een verfafwerkingslaag onder de kroonlijst tonen aan dat de cementpleister ooit rood geschilderd was met wit ingekleurde voegen. De pleisterlaag werd reeds op verschillende plaatsen hersteld. Het zadeldak van de kapel is afgedekt met mechanische leien.

Centraal in de voorgevel bevindt zich een grote korfboogvormige deuropening met een sluitsteen en erboven twee driehoekige decoratieve elementen. De natuurstenen (kalksteen) deuromlijsting is momenteel lichtblauw geschilderd. Aan weerszijden van de gevel is er een smalle pilaster op een afgeschuinde plint. Boven de deuropening is er een geprofileerde waterlijst. De voorgevel wordt bekroond door een klokgevel met voluten. Het gevelveld is verfraaid met vier geometrische panelen met daarin onder meer gevelstenen met het bouwjaar "17 77" en het opschrift "S ELOY". Beide zijgevels zijn voorzien van één korfboogvormige vensteropening met diefijzers aan de binnenkant en een oculus. De zijgevels en het koor staan op een lage, afgeschuinde plint en worden bekroond door een licht geprofileerde kroonlijst.

Interieur. De wanden van de kapel worden geritmeerd door pilasters met geprofileerde kapitelen en consoles waarop gordelbogen en kruisribgewelven steunen. De wanden en het gewelf zijn bepleisterd en geschilderd. De muren en gewelfvlakken zijn wit. De kapitelen, kroonlijst, consoles, gordelbogen en gewelfribben zijn in twee tinten blauw geschilderd. De vloer is bekleed met vierkante vloertegels met gestileerde bloemmotieven in een neogotische vormgeving.

Mobilair. Houten portiekaltaar uit de 19de eeuw met een driehoekig fronton bekroond door een kruis. In de centrale beeldnis van het altaar staat een gepolychromeerd beeld van Sint-Elooi. Op het altaar staan kleinere gepolychromeerde beelden van Onze-Lieve-Vrouw, Sint-Jozef met het Kind en het Heilig Hart van Jezus. Vóór het altaar staan twee grote gepolychromeerde engelenbeelden met een mand op het hoofd waarin bloemen geplaatst kunnen worden.

  • Vlaamse Overheid, Ruimte & Erfgoed, Afdeling Oost-Vlaanderen, Onroerend erfgoed, archief.
  • DE POTTER F. & BROECKAERT J. 1889: Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen. Vierde Reeks - Arrondissement Dendermonde, Eerste deel, Gent.
  • WERKGROEP GESCHIEDENIS GREMBERGEN 1998: Het oude Grembergen in beeld, Nieuwkerken-Waas, 86-89.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Elooikapel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/48902 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.