Beeldbepalend, ten westen van de dreef ingeplante imposante neogotische Sint-Jozefkerk van Donk met deels ommuurde en omhaagde site met ommegang van Onze-Lieve-Vrouw van VII Weeën en Lourdesgrot.

Historiek

Eerste pogingen tot het bekomen van de toestemming om een kerk met pastorie en schooltje op te richten in het gehucht Donk, een oude woonkern in het uiterste westen van de gemeente, in 1871 stuitte op talrijke moeilijkheden. In 1873 werd een eerste noodkerkje opgericht naast de pastorie. Een terrein ten westen van de Brezendedreef werd als cijnsgrond afgestaan door de familie della Faille d’Huyse. In 1876 werd Eerwaarde Heer J. De Swaef aangesteld als eerste pastoor. De officiële oprichting van de succursale kerk te Maldegem-Donk werd pas bij koninklijk besluit van 17 mei 1877 bekrachtigd. In 1877 ook werden de bouwplannen voor de nieuwe neogotische kerk van architect G. Hoste goedgekeurd. Eerstesteenlegging op 5 september 1877. Inzegening van de kerk op 22 mei 1879, wijding op 4 juni 1883. Aankleding van de kerk met nieuw neogotisch meubilair, voornamelijk geschonken door pastoor De Swaef en de familie della Faille in de jaren 1880-90. In 1926 werd de grond waarop kerk en pastorie staan door de familie de Ghellinck d' Elseghem aan de kerkfabriek geschonken. Grondige restauratie onder leiding van architect R. Slabbinck, voltooid in 1993.

Beschrijving

Niet georiënteerde basilicale kruiskerk met toren op de zuidoostelijke hoek, een schip van vier traveeën, iets uitspringende transeptarmen met rechte sluiting, koor van twee traveeën met vijfzijdige apsis en sacristie en berging in de oksels. Opgetrokken uit ter plaatse gemaakte baksteen en Scheldesteen met verwerking van hardsteen voor decoratieve elementen, onder leien zadeldaken met vorstkam en hoge ingesnoerde naaldspits.

Naar het zuiden gerichte voorgevel met hoge puntgevel, uitspringend portaal met spitsboogdeur en hoge spitsboognis met dito venster met drieledige neogotische tracering geflankeerd door blindnissen. Rechts aansluitende toren op vierkante basis, met vier geledingen, gestut door versneden en verdiepte steunberen en doorbroken door spitsboogvensters en galmgaten; uurwerkplaten en aflijnende boogfries onder de daklijst. Zijbeuken en koor geritmeerd door versneden steunberen en lancetvensters. Transeptarmen afgewerkt met puntgevels en voorzien van een drielicht.

Interieur

Basilicaal schip met midden- en zijbeuken gescheiden door een spitsboogarcade op bundelpijlers met knopkapiteeljes en witgeschilderde heiligenbeelden op sokkels. In 1990 kleurrijk in oker, grijs en wit geschilderd interieur, in het koor op een hoge rode plint met sjabloonmotieven. Overwelving met bakstenen kruisribgewelven, met diensten op dezelfde knopkapitelen. Straalgewelf met platte ribben in de koorsluiting. Drie middelste koorvensters met glas-in-loodramen door Samuel Coucke (Brugge) in 1885 geschonken door de familie della Faille d’Huysse (confer wapenschild in middenvenster). Vroegere doopkapel onder de toren in de zuidoosthoek met rond klokkengat in het gewelf.

Beeldhouwwerk: neogotische beelden, van Heilige Antonius Abt, van 1891, van Heilige Cornelius, van 1894, van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes, van 1894 , door J. Pauwels (Gent), van Heilige Jozef, van 1895, door J. Pauwels.

Hoofdaltaar met neogotisch houten retabel van 1893, door J. Pauwels (Gent), polychromie door R. Goethals, zijaltaren ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van VII Weeën en oorspronkelijk Sint-Cornelius, thans Heilig Hart, eveneens uit het atelier J. Pauwels, van 1894. Twee neogotische koorbanken, door J. Pauwels, 1892; resten van de communiebank van het atelier César De Jonghe (Brugge), geschonken door pastoor De Swaef in 1883, in 1986 hergebruikt in dienstaltaar; twee neogotische biechtstoelen, van 1889 door T. Verwilghen (Gent) en 1892.

Beschermd orgel met 17de- en 18de-eeuwse elementen, toegeschreven aan Louis De la Haye (1712) en aan Pierre-Charles Van Peteghem (1819), afkomstig uit de Heilig Kruiskerk te Heusden (?), in 1870-71 terechtgekomen in de kapel van de Visitatie te Sint-Amandsberg, sinds 1877 in Donk, nieuwe blaasbalg door Vergaert in 1898, hersteld in 1972 door de firma Loncke. Doopvont, houten voet en koperen deksel, door V. De Backer en P. Timmerman, van 1879.

Ommegangen en Mariagrot

In de buitenmuren van de kerk bevindt zich een ommegang van Sint-Antonius Abt, met gepolychromeerde reliëfs van de gebroeders De Beule (Gent) achter glas, ingelijst in houten kaders onder driehoekig fronton, ingehuldigd op 20 augustus 1897.

De Mariagrot, een kunstmatige grot uit kasseistenen met fraai ijzeren hek, beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes in een nis erboven, geknield beeldje van de Heilige Bernadette ervoor en Piëtabeeld binnenin, werd opgericht door pastoor Van Laere in 1922 en uitgevoerd door aannemer J. Van Reybroeck.
Ook de ommegang van Onze-Lieve-Vrouw van VII Weeën met gemetste statiekapelletjes dateert van 1922, en werd vervaardigd door de firma J. De Visscher (Gent); hersteld in 1934 en in 1990. Beide werden gewijd op 30 april 1922.