Historiek

In 1603 kocht burgemeester Nicolaas Rockox (1560-1640) het huis genaamd "Sint-Jacob" of "Den Gulden Rinck" (Keizerstraat 10) en het aanpalende huis (Keizerstraat 12), die beide opklommen tot de 16^de eeuw. Vervolgens herbouwde en vergrootte hij beide panden tot een geheel in renaissancestijl. In 1714 werd het huis verkocht aan Frans van Simpelveld, die verbouwingen liet uitvoeren in classicerende barokstijl. Hiernaar verwijst het jaartal 1715 in het fronton van nummer 10. Restauratiewerken werden in 1916-1919 uitgevoerd in opdracht van Eerwaarde Heer Cl. Ulens. Architect Jules Bilmeyer bouwde in 1916 de galerij met hoektoren op de grote binnenplaats. Zijn zoon architect Edouard Bilmeyer restaureerde in 1919 de voorgevel van nummer 10, met toevoeging van de poort in barokstijl. Een grondige restauratie vond plaats in 1972-1977 onder leiding van de architecten Joseph Louis Stynen en Richard De Bruyn, in opdracht van de Kredietbank, die het complex in 1970 verwierf. Sindsdien museum Rockoxhuis.

Architectuur

De patriciërswoning is samengesteld uit twee dubbelhuizen met een gevelfront van in totaal negen traveeën aan de Keizerstraat, en achterliggende vleugels gegroepeerd rond twee rechthoekige binnenplaatsen.

Keizerstraat 10

Traditioneel dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder een leien zadeldak met zijtrapgevels van tien en negen treden. De lijstgevel heeft een parement uit zandsteen en witte natuursteen, verankerd door smeedijzeren muurankers met gekrulde spie. Axiaal-symmetrische opstand vanaf een sokkel met geprofileerde afzaat en tweeledige keldermonden, geleed door een waterlijst en met steigergaten onder holronde daklijst. Aangepaste rechthoekige vensters onder een wigvormig ontlastingssysteem, op het gelijkvloers voorzien van smeedijzeren tralies. De middenas is verhoogd met een laat-barok dakvenster tussen voluutvormige vleugelstukken, onder een driehoekig fronton met in de cartouche het jaartal “1715”, bekroond door een vergulde windwijzer.

Het hardstenen portaal aangebracht naar aanleiding van de gevelrestauratie door Edouard Bilmeyer in 1919, vervangt een laatclassicistische poort van omstreeks 1800. Het portaal is geïnspireerd op dat van het begijnhof te Diest: rondboogdeur met een geringde waterlijst op geblokte pilasters met leeuwenkoppen en Ionische kapitelen. Cartouchesleutel met opschrift: "In dit huis / woonde / NIC. ROCKOX / Burgemeester / dezer stad / 1603-1640". De zwikken met voluten en lijstwerk, dragen een zwaar hoofdgestel onder een gekorniste waterlijst waarop voluten met topvazen en in het midden een rijk omlijste rondboognis. Onze-Lieve-Vrouw van de Zeven Weeën door E. Declercq uit 1921, uitgevoerd in Duitse zandsteen. Houten vleugeldeur met een gebeeldhouwde makelaar.

Keizerstraat 12

Traditioneel dubbelhuis van vier traveeën en twee bouwlagen onder een leien zadeldak met dakkapellen. A.J. Aerts verhoogde het pand in 1850 tot drie bouwlagen, met een lijstgevel in neoclassicistische stijl. Daarbij verdween het brede dakvenster met een tweeledige getrapte geveltop van negen treden in de twee middentraveën, geopend door een rondboogluik tussen kruiskozijnen. Vroeg in de 19^de eeuw waren begane grond en bovenverdieping al aangepast, met een laatclassicistische koetspoort uit blauwe hardsteen. Bij de ingrijpende restauratie in 1972-1977 werd de toegevoegde verdieping opnieuw gesloopt, evenwel zonder de getrapte geveltop te reconstrueren, en verdween de koetspoort. Lijstgevel in verankerde bak- en zandsteenbouw op een hoge sokkel voorzien van speklagen, steigergaten en een holronde daklijst. Gereconstrueerde begane grond met beluikte kruiskozijnen, bovenaan geflankeerd door zijlichten. Rondboogdeur met een omlopende waterlijst in de derde travee. Op de bovenverdieping, gereconstrueerde kruiskozijnen onder een wigvormig ontlastingssysteem, met geprofileerde boven- en tussendorpels vanaf een geprofileerde waterlijst.

Binnenplaatsen

Kleine binnenplaats omgeven door vleugels van twee, drie of vijf traveeën en twee bouwlagen in traditionele bak- en zandsteenstijl onder leien zadeldaken waarin dakkapellen.

Grote binnenplaats met gevels van vier, vijf of zes traveeën en een of twee bouwlagen onder leien zadeldaken waarin dakkapellen: getrapt (drie treden met overhoeks topstuk) aan de westzijde of met een gebogen fronton aan de zuidzijde. Bak- en zandstenen lijstgevels met plint, speklagen, steigergaten en holronde daklijsten. Herstelde stenen kruis- en kloosterkozijnen met uitspringende boven- en tussendorpels, vanaf geprofileerde waterlijsten op de bovenverdieping. In de zuidwestelijke hoek: rechthoekige deur met waaier in een zandstenen omlijsting onder een gestrekte waterlijst, ovaal bovenlicht. Aan de noord- en oostzijde: hardstenen rondbooggalerij door Jules Bilmeyer uit 1916, met eenvoudige voluutsleutels op Toscaanse zuilen, overdekt met een houten zoldering van moer- en kinderbalken met gesculpteerde sloffen. In de hoek (ten noordoosten) een zeshoekige toren van drie verdiepingen. De galerij eindigt op een rondboogdoorgang naar de kleine binnenplaats: onder de galerij een witstenen gekroond Onze-Lieve-Vrouwebeeld met kind op de linkerarm.

Interieur

De opnieuw ingerichte interieurs tonen een 17de-eeuwse Antwerpse patriciërswoning. In de kamer boven het 'Cleyn Saleth' aan de binnenplaats is een travee van een renaissance-plafonddecoratie uit de tweede helft van de 16de eeuw bewaard, gerestaureerd in 1978. De kinderbalken en beplanking dragen sjabloonschilderingen met een patroon van geometrische moresken en florale arabesken in de kleuren blauw en oranje.